Otoimmün hastalıklar ve sistemik romatizmal hastalıkların tanılamasında tarama maksadıyla kullanılan test ANA yani antinükleer antikor testidir. Yazımızda, ANA testi nedir ve pozitif olması ne demektir? gibi sorularının cevaplarını vermeye çalışacağız. İşte, detaylar;
Aktaracaklarımızın çok daha iyi anlaşılabilmesi için, otoimmün ne demektir buna bakalım. Vücudumuza virüs ya da bakteri gibi mikroorganizmalar girdiği zaman, vücudun savunma sistemi hemen devreye girer ve mikroorganizmayı yok etmek için çalışır. Aynı zamanda vücutta bulunan bir hücre kontrolsüz bir şekilde çoğaldığı zaman, savunma sistemi bunu da yok etmek için çalışmaya başlar. Bu süreç hayatiyetin sürdürülebilmesi açısından vazgeçilmez bir durumdur.
Vücudun savunma sistemi bu savaşı verirken, antikor adındaki protein yapıdaki maddeleri kullanmaktadır. Antikor, vücudun savunma sisteminde bir silahtır. Şayet, savunma sistemi sağlıklı hücrelere de savaş açarsa, bu hücreleri de yok etmek isterse bir hastalık söz konusudur. Bu hastalıklara otoimmün hastalıklar denmektedir. Sağlıklı hücrelere karşı oluşturulan antikorlar otoantikor olarak adlandırılmaktadır.
ANA yani antinükleer antikor testi, otoantikorları ölçmeye yarayan bir test olarak kullanılır. Antinükleer antikorlar, hücre çekirdeği veya sitoplazmadaki bazı proteinlere karşı oluşturulan antikorlardır.
ANA testinde normal sınır nedir?
- <1 negatif,
- 1,1 – 2,9 aralığı zayıf pozitif,
- 3 – 5,9 aralığı pozitif,
- 6 ve üzeri güçlü pozitiftir.
ANA testinin pozitif çıkmış olması, antinükleer antikorların kandaki oranının olması gerekenden daha yüksek bir seviyede olması demektir. Testin pozitif çıkması kendi başına bir anlam ifade etmez ve bazı ek testlerin yapılması gerekebilmektedir. Yapılan testin negatif değerde çıkması normal olarak kabul edilmektedir ve genellikle hastalık yok demektir.
ANA testi neden yapılmaktadır?
- Bu test, sistemik lupus hastalığında yapılan tedavinin etkin olup olmadığının takip edilmesinde,
- Romatoid artrit ve lupus benzeri otoimmün hastalıklarda tanı koymak amacıyla kullanılmaktadır.
ANA testinin pozitif çıkması:
Antinükleer antikor testinin pozitif değerde olması durumunda muhtemel hastalıklar şu şekildedir;
Lupus hastalığı (SLE):
Sindirim sistemi, kalp ve cilt de dahil vücuttaki değişik bölgeleri etkileyen bir hastalıktır. Lupus hastası olan kişilerin yaklaşık %95’inde ANA testi pozitiftir. Fakat yine de ANA testi pozitif olan birçok kişide Lupus bulunmamaktadır.
Romatoid artrit:
Romatoid artrit yani iltihaplı eklem romatizması hastalarının yaklaşık üçte birlik kısmında ANA testi pozitif olmaktadır. Hastaların eklemlerinde ağrı, sertlik ve şişlikler meydana gelir. Daha çok dirsek, el ve el bileği ile ayak eklemlerini etkileyen bir durumdur.
Raynaud sendromu:
Soğuk nedeniyle el ve ayaklarda ileri düzeyde soğuma, soluklaşma ve daha ileriki aşamada morarma olan bir hastalıktır. Parmakların uç kısımlarında hissizlik ve uyuşukluk meydana gelir. Soğuğun etkisi geçtikten sonra parmak uçlarında kırmızı ve mor bir durum oluşur. Bu durum, küçük damarların soğuğa karşı geliştirdiği aşırı kasılma nedeniyledir. Nadiren skleroderma gibi otoimmün hastalıklara bağlı olarak da gelişebilmektedir.
Skleroderma:
En başta cilt olacak şekilde bağ dokularda gelişen otoimmün bir hastalık olan skleroderma hastalığında, ANA testi %60-95 gibi pozitiftir.
Sjögren sendromu:
Otoimmün bir hastalık olan sjögren sendromu gözyaşı bezlerini ve tükürük bezlerini tutan bir hastalıktır. Bu hastalığı olanlarda gözde batma hissi, göz kuruluğu, ağız kuruluğu ve göz sulanması gibi sorunlara yol açmaktadır. Bu hastalığı bulunanların %80’inde ANA pozitiftir.
ANA testinin pozitif olduğu diğer bazı hastalıklar:
- Juvenil idiopatik artrit; 16 yaşından küçük çocuklarda eklem iltihabıyla birlikte kendisini göstermektedir.
- Temporal arterit; Otoimmün bir hastalıktır ve beyne kan taşımakta olan damarları tutmaktadır.
- Polimiyozit; Vücudun savunma hücrelerinin sağlam kas hücrelerine saldırarak kas yıkımına neden olmasıdır.
- Addison hastalığı; Böbreküstü bezi yetmezliği.
- Siroz; Kronik karaciğer hastalığıdır.
- İdiopatik trombositopeni, B12 eksikliği ve hemolitik anemi gibi hastalıklar.
- Hepatit gibi karaciğer hastalıkları.
- Tiroid hastalıkları; Hipotiroidi ve hipertiroidi, Graves ve Hashimato tiroiditi gibi hastalıklar.
- Kullanılan ilaçlar; Kalp sorunları, tüberküloz ve yüksek tansiyon için kullanılan ilaçlar.
- Viral enfeksiyon türleri.
- Kanser türleri; göğüs, akciğer, melanom ve yumurtalık kanseri gibi kanserler.
- Pemfigus ve sedef gibi bazı cilt hastalıkları.
Sağlığı yerinde olan normal kişilerin hemen hemen %4’lük kısmında ANA testi pozitif çıkmaktadır. Bu durum, yanlış pozitif test neticesi şeklinde yorumlanmaktadır.
