Adet gecikmesi ve Adet düzensizliği hakkında bilgi
Kadınlar adına endişe verici bir durum olan adet gecikmesi, adet düzeninin bozulması ve adetlerin seyrek şekilde görülmesidir. Düzenli ve normal bir adet olabilmesi için, fonksiyonel rahim iç zarı, sağlam ve fonksiyonel hipotalamo-hipofizer-aks ve normal
bir vajina yapısını gerektirmektedir. Bunlardan herhangi birinde olabilecek anormallik adet düzensizliğine sebebiyet verebilmektedir.
Adet düzensizliği:
Adet düzensizliği ile ilgili değerlendirme çok iyi bir hasta öyküsüne dayandırılmalıdır. Değerlendirmede hamilelik olma olasılığı, süt salgısına ya da adet düzensizliğine sebep olabilecek ilaçların kullanımı, sürekli tekrarlayan karın ağrıları, baş ağrıları, görme bozuklukları, vajinal kuruluk, ateş basması, memelerden süt gelmesi, erkek tipi kıllanma, pelvik travma, kafa travması, fazla kilo vermeye neden olan diyetler, aşırı spor aktiviteleri ve ailede erken menopoz öyküsü olması dikkate alınmalıdır.
Adet gecikmesinde detaylı bir jinekolojik muayene gerekmektedir. Özellikle genç kadınlarda gebelik olasılığı ortadan kaldırılmalıdır. Gebelik olasılığı muayenede belirlenebilir, ancak kesin olması için kanda Beta HCG araştırılmalıdır.
Adet gecikmesine yol açan hastalıklar:
1- Polikistik Over Sendromu:
Kadınlardaki adet gecikmesinin yaklaşık %25-30’u polikistik over sendromundan kaynaklanmaktadır. Bu hastalık kıllanma ve yumurtlama bozukluğu ile seyretmektedir. Polikistik overlı hastaların adetlerinde gecikme çok uzun sürerse, rahim iç duvarı kanserini önlemek için hastanın ilaçlarla adet görmesi sağlanmalıdır.
2- Hormonal bozukluklar:
Özellikle tiroid hormonu salgısının az olması ya da tiroid bezinin çok çalışması adet düzensizliğine neden olduğu gibi, nadiren de olsa kanamalara da yol açabilmektedir. Hormonal bozuklukların yol açtığı adet gecikmelerini belirlemek için serolojik ölçümler yapılmalıdır. Adet gecikmesinin diğer bir nedeni de Asherman sendromudur. Bu sendrom rahim iç duvarının yapışıklığıdır. Ayrıca rahim içi araç ve tüberküloz gibi bazı enfeksiyonlar sonucunda da adet miktarında azalma ya da bütünüyle kesilme görülebilmektedir.
3- Hipotalamik amenore:
Hipotalamustan salgılanan GnRH sekresyonunun bozulması hipofiz bezi ve yumurtalıkları etkilemekte ve adet gecikmesine neden olmaktadır. Hipotlamik tümörler, kafa travması ve kranial radyasyon da adet gecikmesinin nedenlerindendir.
4- Hipofiz hastalıkları:
Hipofiz bezinde yer alan lezyonlar hipofiz nekrozu ya da sheean sendromu, hipofiz adenomları ve prolaktinoma gibi hastalıklar da adet gecikmesinin nedenlerindendir.
5- Primer ovarian yetmezlik:
Yumurtalıklarda oositlerin tükenmesi neticesinde 40 yaşından evvel adet olamama durumuna primer ovarian yetmezlik adı verilmektedir. Erken menopoz olarak da değerlendirilmektedir ve aylar sonra bile adetler devam edebilir. Bu hastalığı bulunan kadınların yaklaşık %20’sinde otoimmün hipotroidizm durumu gelişebilmektedir.
6- Radyasyon ve ilaçlar:
GnRH analogları gibi ilaçlar hipofiz bezini baskılamakta ve yumurtalıkların çalışmasına engel olmaktadır. Kişide geçici menopoz belirtileri oluşturarak adet gecikmesine yol açmaktadır. Radyasyon ve kemoterapide kullanılan ilaçlar yumurtalıklarda folikül azalmasına sebep olmakta, adetin ya gecikmesine ya da hepten kesilmesine yol açabilmektedir.
