Vajinismus tedavi edilir mi? Vajinismus için tedavi yöntemleri

Vajinismus nedir ve tedavisinde nasıl bir yol izlenir. Fizyolojik bir sebep olmaksızın kadının cinsel ilişkiye girmekten çekinmesi, cinsel birleşme esnasında çok yoğun bir korku ve kaygı yaşamasına vajinismus denmektedir.

Vajinismus nedenleri nelerdir?

Vajinismusun nedenleri ile ilgili kültürler arası karşılaştırmaya zemin oluşturabilecek herhangi bir ölçek bulunmamaktadır. Bu konuda araştırma yapan uzmanların bir çoğu immatürite, çocuklukta kötü şartlar, nevrotiklik ve çevresel faktörleri vajinismus konusunda sorumlu tutmaktadır.

Vajinismusun nedenleri ile ilgili Johnson ve Masters 5 özgün etken sıralamışlardır. Bunlar;

• Dinsel tutuculuk
• Eşin cinsel işlev bozukluğu
• Taciz ve şiddete maruz kalınması
• Öncelikli eşcinsel özdeşleşme
• Ağrılı cinsel ilişkidir.

Vajinismus sorunu olan kadınlar genellikle cinsellikle ilgili ve cinsel organları hakkında yetersiz bilgilere sahiptirler. Cinsel istek konusunda çoğunlukla problem yaşamamaktadırlar. Bu kadınlarda önsevişme çoğu zaman sorunsuz yaşanır ve katılımları oldukça iyi olmaktadır. Ancak cinsel birleşme aşamasına gelindiğinde korkuları ve kaygıları şiddetlenmektedir.

Vajinismus tedavisi nasıl yapılır?

Vajinismusun tedavisinde değişik yöntemler izlense de, en fazla tercih edilen ve en çabuk şekilde yanıt alınan yöntemlerden biri aşağıda anlatılmıştır;

Rahatsızlığın tedavisinde duyarsızlaştırma, yaşanan kaygı ve korkuyla baş etmenin yollarının geliştirilmesi, hastanın cinsellik hakkındaki yaklaşımının geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Yapılan ilk muayenede eğer başkaca bir psikiyatrik sorun yoksa, öncelikle genel bir öykü, cinsellik konusundaki öyküsü ve eşle olan ilişki detayları değerlendirilmektedir. Şayet kadında başka bir psikiyatrik sorun belirlenirse, ilk önce bu sorunun tedavisi gerçekleştirilir. Vajinismus tedavisine girmek isteyen çiftler, tedavi kararı alıdıklarında cinsel ilişkiye girmeleri yasaklanmaktadır. Her iki taraftan da istenen belirli bir düzeye gelinmeden cinsel ilişki denemesine girmemeleri için sözler alınır.

Sonraki görüşmede kişiye cinsel organlar ve cinsel ilişki konusunda bilgilendirmeler yapılarak agzersizlere geçilmektedir. Duyarsızlaştırmanın en temelinde alıştırmalar veya egzersizlerle, kişinin cinsel organına giriş konusundaki kaygıları ve korkularının üzerine gidilmektedir. Gerçekleştirilen egzersizler parmak kullanılarak yapılmaktadır ve bu alıştırmalar esnasında bütün kontrol vajinismus hastasının kendisindedir. Dilerse bu egzersiz ve alıştırmaları istedi an bırakabilir, ara verebilir veya sürdürebilir. Eşle cinsel ilişki alıştırmalarına geçene dek parmak ile yapılan alıştırmalar devam ettirilir. Bu süreçte hasta ilerlemesini gördükçe acı çekmeyle, vajinasına bir şey gireceği ile ve çok kanaması olacağı ile alakalı kaygıları değişmektedir. Zaman ilerledikçe de kendisini cinsel ilişkiye girme konusunda daha hazır hisseder ve özgüveni artar. Yapılan parmak egzersizleri genellikle 2-3 görüşme sürmekte ve sıklıkla bu görüşmelerde durum değerlendirilir.

Hastada arzulanan seviyeye gelindiği düşünüldüğünde cinsel ilişki konusunda alıştırmalara başlanır. Bu alıştırmalar da parmak alıştırmaları gibi aşamalı olup, kadının kaygıları ve korkuları üzerine inşa edilir. Şayet çiftin cinsel birliktelik yaşamalarında ilişki öncesine ait güçlükler varsa, ön sevişme egzersizleri de tedavi sürecine eklenmektedir.

Tedavi başarısı yüksek olan vajinismus, beraberinde başka bir psikiyatrik sorun taşımıyorsa büyük oranda tedavi edilebilmektedir. Vajinismus tedavisi yaklaşık 2-4 ay kadar sürebilmektedir.

Diğer tedavi yaklaşımları:

Vajinismus tedavisinde modern yaklaşımlarla terapinin uygulanma biçiminde değişiklikler söz konusudur. Masters ve Johnson yaklaşımında biri kadın diğeri erkek iki terapist ile tedavi yapılır. Bu tür bir uygulamanın pek çok faydası vardır. Ancak birçok tedavi merkezinde çift terapist kullanma olanağı bulunmadığından, tek terapist tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu konu üzerinde yapılan araştırmalar da çift terapistin tedavinin başarısı yönünden çok önemli bir etken olmadığı belirlenmiştir. Bundan dolayı, modern yaklaşımlarda tercih edilen yöntem tek terapist şeklinde uygulanmaktadır.

Uygulama şeklindeki diğer değişiklik de görüşmelerin sıklığı ile ilgilidir. Masters ve Johnson yaklaşımında çiftlerle her gün görüşülmesi gerekmektedir. Halbuki modern yaklaşımdaki uygulamalar haftada 1-2 kez görüşme yapılmasıdır. Schimidt ve Clement de haftada 1-2 defa terapi görüşmeleri yapılması gerektiğini, bu uygulamanın hergün yapılan görüşmelere göre daha fazla başarı sağladığını belirtmektedirler.

Modern yaklaşımlarda eşlerin terapilere birlikte katılma zorunluluğunun olmamasıdır. Tedavide genel yaklaşım eşlerin birlikte terapiye katılmaları olsa da, eşlerin arasında ciddi ilişki ve iletişim problemleri yoksa, eşlerin tüm görüşmelere katılmalarına gerek kalmayabilir. Tedavi yönünden önemli olan şey, tüm görüşmelere katılmasa bile eşle olan işbirliğinin sürdürülebilmesidir. Gerçekleştirilen bazı çalışmalarda, terapistin cinsiyetinin hastayla aynı ya da farklı olmasının başarı konusunda ne kadar önemli olup olmadığı incelenmiştir. Sonuç olarak da hasta ile aynı cinsiyette veya ayrı cinsiyette olmanın tedavi başarısında çok önemli bir yeri olmadığı kanaatine varılmıştır. Ancak pek çok vajinismus hastası, sorunlarını aynı cinsiyetteki birine anlatmakta daha rahat olmakta, hatta eşleri de aynı cinsiyette birinin olmasını daha uygun görmektedir.

Modern yaklaşımlarda vajinismusun ortaya çıkması ve sürdürülmesinde rol alan etkenlere bağlı olarak, yapılan tedavinin bütünleştirici ve aynı zamanda da çok yönlü olması gerektiği düşünülür. Diğer bir ifadeyle, modern tedavi yaklaşımlarında eklektik bir yaklaşım izlenmektedir. Örnek vermek gerekirse; Havyton, cinsel işlev bozuklukları ile ilgili tedavide davranışçı ve bilişsel terapiyi, Kaplan ise davranışçı ve psikoanalitik terapiyi birlikte kullanmaktadırlar. Cinsel işlev bozukluğu ile ilgili tedavilerde diğer eklektik yaklaşım da davranışçı, bilişsel ve Geştalt terapinin birlikte kullanılmasıdır.