Tüberküloz (Verem) hastalığı belirtileri, teşhis ve tedavisi: Toplumda verem olarak da bilinen Tüberküloz hastalığı, Mycobacterium tuberculosis mikrobuyla meydana gelen bulaşıcı bir hastalıktır. DSÖ (Dünya Sağlık Örgütü) verilerinde her sene 8,5 milyon kişinin vereme yakalandığı ve yaklaşık 2 milyonunun ölümle sonuçlandığı belirtilmektedir.
Tüberküloz (verem) hastalığı nasıl bulaşır?
Solunum yolu ile bulaşan bir hastalıktır. Tüberküloz mikrobu taşıyan kişilerin hapşırması, öksürmesi ve konuşmaları sırasında solunum yolu salgıları damlacık olarak havaya saçılmaktadır. Bu damlacıklarda yer alan mikrobun solunmasıyla da sağlıklı kişiler enfekte olmaktadır. Enfekte olan kişilerde hemen hastalık meydana gelmeyebilir. Vücutta saklanan bu basiller vücudun güçsüzleştiği bir zamanda hastalığa neden olur. Tüberküloz hastalığının gelişme riskinin en yüksek olduğu dönem ilk iki yıllık dönemdir.
Hastalığın bulaşmasındaki en riskli grupta yer alan kişiler, hasta ile çok uzun süre aynı ortamı paylaşanlardır. Hasta olan kişilerle aynı ortamı paylaşan kişilere aynı çatal, kaşık, bardak ve benzeri araç gereçlerle, kıyafet veya çarşaf gibi eşyalarla bulaşma olmaz.
Tüberküloz gelişiminde risk faktörleri nelerdir?
Özellikle vücut direnci düşük olan kişilerde hastalık gelişme riski daha yüksektir. Bu kişiler;
- Yeni doğan bebekler ve beş yaş altındaki çocuklar,
- Yaşı ilerlemiş olanlar,
- Şeker, kronik böbrek hastalığı, kanser ve AIDS gibi vücut direncini düşüren hastalığı bulunanlar,
- Organ nakli olan kişiler,
- Alkol ve ilaç bağımlılığı bulunan kişiler,
- Kortizon gibi bağışıklığı baskılayan tedaviler gören kişiler.
Tüberküloz Hangi organlarda hastalık yapar?
Tüberküloz mikrobunun ilk giriş noktası akciğerlerdir ve en fazla etkilenen organ da dolayısıyla akciğer olmaktadır. Tüberküloz basilleri solunum vasıtasıyla vücuda alındıktan sonra, lenfatikler ve kan yolu ile vücuttaki tüm organ ve dokulara yayılabilmekte, hastalık meydana getirebilmektedir. Hasta olan organlarda oldukça ağır iltihap tablosu görülür ve fonksiyonlarının bozulmasına yol açar.
Tüberkülozun belirtileri nelerdir?
Tüberküloz belirtileri akciğere has yakınmalar ve genel yakınmalar şeklinde ikiye ayrılmaktadır. Genel yakınmalar; daha çok akşamüzeri görülen yüksek ateş, kilo kaybı, gece terlemesi, halsizlik ve iştahsızlıktır. Akciğere has yakınmalarsa; 15 günü geçen öksürük, kan tükürme, balgam çıkarma, nefes darlığı ve göğüs ağrısıdır. Bu şikayetler hafif seyirli başlar ve yavaşça ilerleme gösterir. Birçok hasta bu yakınmalarını başka sebeplere dayandırırlar ve doktora da bundan dolayı geç başvururlar. Bundan dolayı da kişide hastalık daha fazla yayılır ve hastalığın tutunduğu organda tahribatın artmasına yol açar. Bu süreçte kişi etrafına mikrop saçmaktadır ve birçok kişinin enfekte olmasına yol açar. Uyarımız iki haftayı geçen bir öksürüğünüz varsa vakit kaybetmeden sağlık kuruluşuna gitmeniz ve muayene olmanızdır.
Tüberküloz hastalığında tanı nasıl konulur?
Tüberküloz tanısı, hastanın balgamında tüberküloz basilinin görülmesiyle konulmaktadır. Hastanın şikayetleri ve akciğer filmi ile elde edilen bulgular şüphelenmeyi gerektirir. Hastalığın kesin tanısı ise, balgamın mikroskop altında tüberküloz basilinin görülmesi, besi yerinde basilin üretilmesiyle yapılmaktadır. Ülkemizde tüberküloz tanısı, tedavisi ve takibi Verem Savaş Dispanserlerinde gerçekleştirilmektedir.
Tüberküloz nasıl tedavi edilmektedir? DGT yani doğrudan gözetimli tedavi neyi ifade etmektedir?
Tüberküloz hastalığına yol açan basile karşı etkili ilaçların geliştirilmesinden önce, hastalığın tedavisinin temelinde iyi beslenme, dinlenme ve uzun süreli sanatoryum tedavisi vardı. Bugün artık tüberküloz basilini etkisiz kılan ve yok eden çok güçlü ilaçlar geliştirilmiştir. Hastalığın tedavisinde izoniyazid, etambutol, rifampisin, pirazinamid, streptomisin ve morfozinamid gibi ilaçlar kullanılmaktadır. Hastalığın tedavisi altı ay devam etmektedir, ancak bazı özel durumlar söz konusu olduğunda bu süre artabilmektedir. Tüberküloz tedavisinin her gün düzenli olarak alınması gerekmektedir. Çünkü düzenli tedavi sayesinde hastanın iyileşmesi kolaylaşmakta, ayrıca çevresine karşı daha az tehdit edici olmaktadır.
DGT (Doğrudan gözetimli tedavi); Tedavide alınan her doz ilacın bir görevli vasıtasıyla verilmesidir. Buna ihtiyaç duyulmasının ana nedeni ise, birçok hastanın 6 aylık tedavi süresinde gerekli özeni gösterememesi ve tedaviyi aksatmalarıdır. Dolayısıyla bütün tüberküloz hastalarının tedavisinde DGT uygulanmaktadır.
Tüberküloz tamamen iyileştirilebilir mi?
Tüberküloz hastalığı, günümüzde bütünüyle iyileştirilebilen ve kesin netice alınabilen bir hastalıktır. Tedavi süresinde tüm ilaçlarını düzenli olarak alan hastaların hemen hepsi tamamen iyileşmektedir.
Kimler iyileşemez?
Tüberküloz hastalarının tedavilerinde başarı tamamen süreci iyi yönetmekten geçmektedir. Buna göre; İlaçlarını düzenli şekilde almayan aksatan hastalar iyileşemez. Ayrıca ilaçlara direnç gösteren hastalarda bilinen temel ilaçlar iyileşme sağlamamaktadır.
İlaca dirençli tüberküloz ne demektir?
Hastalığa neden olan mikroba etki etmesi gereken ilacın etki etmemesi ilaç direnci şeklinde ifade edilmektedir. İlaç direncinin sebebi ise, belirlenen tedavinin düzenli şekilde yapılmamasıdır. İlaçların aksatılması ve her gün içilmemesi ya da unutulması direnç gelişmesine yol açmaktadır. Dolayısıyla verilen ilaçlar yetersiz kalır ve tedavi başarısız olur. Bunun sonucunda, iyileşmeyen hastaların daha pahalı olan ikinci grup ilaçlarla iki yıl gibi uzun süreli bir tedaviye alınmaları gerekir. Bazı durumlarda tedavinin başarıya ulaşması için ameliyat da söz konusu olabilmektedir.
Çocuklukta tüberküloz tanısı ve tedavisi nasıl yapılır?
Beş yaş altı çocuklarda mikrobun vücuda girmesiyle birlikte tüberküloz hastalığının gelişme riski erişkinlere nazaran daha yüksektir. 15 günü geçe öksürük, yüksek ateş, geceleri terleme, iştah ve kilo kaybı ve halsizlik şikayeti olan çocuklarda tüberküloz hastalığı değerlendirilmelidir. Bu şikayetler bazen erişkin insanlardaki kadar belirgin düzeyde olmayabilir.
Tüberkülozu işaret eden şikayeti bulunan çocuklarda, akciğer grafisi bulguları ile tüberkülin cilt testi eğer pozitif çıktıysa büyük olasılıkla tüberküloz hastalığı olduğu düşünülür. Tüberküloz tanısı konan çocuğun kesinlikle aile taramasının yapılması gerekir. Çocuk balgam çıkarabiliyorsa örneği veya mide suyunun tetkikleri yapılabilir. Çocuklarda görülen tüberküloz tedavisi erişkinlerdeki ile benzerlik göstermektedir.
Hamile olanlarda tüberküloz tedavisi nasıldır?
Tüberküloz teşhisi konulan hamile kadınların tedavilerine hemen başlanmalıdır. Tedavide streptomisin haricindeki bütün ilaçlar çok rahat ve güvenli bir şekilde kullanılabilmektedir.
Tüberküloz emziren annelerde nasıl tedavi edilir?
Tüberküloz hastası olan ancak emziren anneler, hastalığın tedavi sürecinde gerekli olan bütün ilaçları çok rahat ve güvenli bir şekilde alabilirler. Alınan tüberküloz ilaçları, anne sütünde çok düşük konsantrasyonlarda olduğundan bebek için herhangi bir zararı bulunmamaktadır.
