Bağırsakta işlev bozukluğu olan irritabl bağırsak sendromu (İBS), spastik kolon olarak da adlandırılmaktadır. Spastik kolonda bağırsaklarda herhangi bir problem bulunmaz.Bağırsaklar incelendiğinde tümüyle sağlıklı görünmektedir, ancak diğer taraftan işlevlerinde bazı aksaklıklar bulunmaktadır.
Bağırsaklar sağlam olsa bile kişide karın krampları, şişkinlik, karın ağrısı, ishal ve kabızlık gibi şikayetler olabilmektedir. İrritabl bağırsak sendromu, huzursuz bağırsak sendromu olarak da adlandırılmaktadır. Bütün bu terimler tek bir hastalığı tanımlamaktadır, o da spastik kolon hastalığıdır ve en eski terimlerden biridir.
İBS (irritabl bağırsak sendromu), fiziksel ve zihinsel bir takım sebepleri bulunan, doktora gidilmesi gereken hayal ürünü olmayan bir hastalıktır. Birçok insan bu hastalığından habersiz olduğu için, mevcut şikayetleri yapım böyle diyerek kabul etmekte ve doktora gitmemektedir.
Spastik kolon, bağırsak kaslarının kasılma ve hareketliliğindeki artışı ifade eder. Buna spazm da denmektedir. Halbuki, İBS’de kasılmalarda her zaman artış olmamaktadır. Tam tersi kas hareketliliğinde azalma bile olabilmektedir. Bundan dolayı, spastik kolon ifadesi her durum için doğru ve geçerli bir ifade değildir.
Spastik kolon rahatsızlığının sebebi ve şiddeti insandan insana farklılık göstermektedir. Uygulanan tedaviyle kişinin beslenme şeklini değiştirmesi, fiziksel aktiviteleri arttırması, stresle mücadele etmeyi öğrenmesi ve bazı ilaçları kullanması sağlanarak belirtilerin giderilmesi amaçlanmaktadır.
Spastik kolon nedenleri:
Daha çok ergenlikte ve erken erişkinlikte görülen bir rahatsızlıktır. Kadınlarda erkeklere nazaran iki kat daha fazla görülmektedir. Bunun hormonal değişikliklerle bağlantılı olabileceği düşünülmektedir. Spastik kolon şikayetlerinin kadın ve erkeklerde yakın oranlarda olduğu da belirtilmektedir.
Mide-bağırsak sisteminde olması gerekenden daha zayıf ya da güçlü kasılmalar, bağırsaklar ve beyin arasındaki sinyal iletiminde aksaklıklar, ağrıya ve rahatsızlığa yol açabilir. Açabilir diyoruz çünkü halen daha spastik kolon’un neden olduğu ve kaynağı ile ilgili tam bir bilgi bulunmamaktadır.
Bu konuda çalışan tıp insanları, spastik kolon rahatsızlığına birkaç sorunun bir araya gelmesinin neden olduğu noktasında neredeyse aynı fikirdeler. Bu rahatsızlık kansere neden olabilen ya da cerrahi operasyon gerektiren bir durum değildir. Kronik bir hastalık olup, kabızlık veya mide bozukluğu gibi şikayetlerden daha güç baş edilebilen bir rahatsızlıktır.
İBS’ye neden olabilecek etkenler:
İrritabl bağırsak sendromuna fiziksel ve psikolojik bazı etkenler yol açabilmektedir. Bunları detaylandırmak gerekirse;
- Fiziksel problemler
Beyin ve bağırsak arasındaki iletişim sorunları; Bağırsakların çalışma şekli beyin ve bağırsak arasındaki sinyallerle kontrol edilmektedir. Bu sinyallerde meydana gelen aksaklıklar spastik kolon belirtilerini ortaya çıkarmaktadır.
Bağırsak hareketliliğinde problem; Bağırsak hareketlerindeki yavaşlık kabızlığa, hızlılık da ishale neden olabilmektedir. Oluşan spazmlar da karın ağrısına sebebiyet vermektedir. Yemeklerden sonra ve stresten dolayı, spastik kolon mevzu bahisse bağırsak hareketliliği artış göstermektedir.
Ağrı duyarlılığı; İrritabl bağırsak sendromu bulunan kişilerde bağırsaklar çok daha hassastır. Bundan dolayı dışkı veya gaz normal zamanda olduğundan çok daha fazla ağrı yaşatabilmektedir.
Enfeksiyonlar; Mide-bağırsak kanalında meydana gelen bakteriyel enfeksiyonlar, İBS oluşmasına neden olabilmektedir. Bu bazı hastalarda olmaktadır ve neden diğer kişilerde de gelişmediği henüz tam olarak açıklanamamıştır.
Bakterilerin ince bağırsakta çoğalması; İnce bağırsaklarda aslında az miktarlarda bakteri yaşamaktadır. Bu bakterilerde çoğalma veya türünde bir değişikliğin meydana gelmesi ishal, gaz ve kilo kaybına neden olabilmektedir. Doktorların bir kısmı, bakterilerin çoğalmasına bağlı olarak spastik kolon gelişebildiğini düşünmektedirler.
Vücut kimyasalları; İrritabl bağırsak sendromu olan genç kadınlarda daha şiddetli belirtiler görülürken, menopoz dönemindeki İBS’li kadınlarda bu şikayetlerin azaldığı görülmektedir. Böyle bir durumun olması, üreme hormonlarının spastik kolon belirtilerini daha da arttırdığını düşündürür.
Gıda duyarlılığı; Karbonhidratlar, yağlı ve baharatlı gıdalar, alkollü içecekler ve kahvenin spastik kolon belirtilerini tetikleyici faktörler olduğu tespit edilmiştir. Doktorlar safra asidinin ve şekerin yeterince emilim yapılmamasının belirtileri açığa çıkardığını düşünmektedirler.
- Psikolojik problemler
Depresyon, kaygı, panik bozukluk, post travmatik stres bozukluğu şikayetleri olan kişilerde spastik kolon daha sıklıkla görülmektedir. Ancak spastik kolon rahatsızlığı ile ruh sağlığı arasında kesin bir bağlantı henüz daha kurulamamıştır.
Spastik kolonu olan kişilerde hafif şiddette stres nedeniyle bile bağırsaklar ciddi bir tepki verebilmektedir. Bağırsaklarda yaşananlara karşı stres duyarlılığı arttırabilmektedir. Ayrıca spastik kolon da stresi arttırabilecek bir rahatsızlıktır.
Spastik kolon rahatsızlığına neler iyi gelir?
Spastik kolon rahatsızlığı bulunan kişilerin, bununla baş edebilmeleri için bir sağlık uzmanı kontrolünde beslenme ve yaşam tarzında değişiklikler yapabilmesi istenmektedir. Buna göre;
Lifli gıdaların tüketilmesi; Bağırsaklarda spazmı azaltmaya yardımcıdır ve bağırsak hareketlerini düzenler. Aynı zamanda lifli gıdalar ishal, şişkinlik, gaz ve sancı şikayetlerinin tetiklenmesine neden olabilir. Bundan dolayı lifli gıdaların alımını birkaç hafta süreyle yavaşça arttırmalısınız.
Stres yönetimi; Stresten dolayı spastik kolon şikayetleri artıysa, nefes alma tekniklerinden yogaya kadar farklı yöntemlerle stresle baş etmeye çalışabilirsiniz. Kendinizi rahat hissettiğiniz her türlü yöntem işe yarayabilir.
Belirtileri tetikleyici gıdalardan uzak durun; Şişkinlik ve gaz gibi sorunlarla baş etmek için lahana, brokoli, fasulye ve karnabahar gibi besinlerden sakınmaya çalışmalısınız. Alkollü içecekler, soda, kahve, yağlı gıdalar, çikolata ve süt ürünleri de belirtileri tetikleyebilmektedir.
Öğün atlamayın; Öğünleri her gün aynı saatte olmasına dikkat edilmelidir. Bu sayede bağırsakların sağlıklı çalışmasına katkı sağlanabilir. İshal sorununuz varsa, sık ve az yemek yemeniz bu sorunun azalmasına yardımcı olacaktır. Kabızlık için de lifli gıdaların alınması gerekir.
Egzersiz yapın; Düzenli olarak egzersiz yapılması, bağırsakların olması gerektiği gibi normal çalışması için katkı sağlayacaktır.
Bol su tüketin; Su, vücut için çok önemlidir. Vücudun susuz kalmasını önlediği gibi, dışkının yumuşamasını sağlayarak kabızlık gibi sorunların da önüne geçer. Lifli gıdaların alınması ile birlikte gelişebilecek şişkinlik, gaz ve kabızlık sorunlarının önlenmesinde de su çok önemlidir.
