Lösemi, kemik iliğinde hücrede değişim yaşanması, zamanla büyüyerek ve çoğalarak normal hücrelerden çok olmasıyla başlayan bir kanser türüdür. Kan testleri ve kemik iliği testleri ile kesin tanısı koyulabilmektedir. Yorgunluk, nefes darlığı, ciltte solukluk, hafif ateş, gece terlemeleri, aşırı kanama, siyah ve mavi lekeler, cilt altında minik kırmızı lekeler, kemik ve eklemlerde ağrılar başlıca lösemi belirtileridir.
Lösemi nedir?
Kan kanseri türü olan lösemi, kemik iliği hücresinde değişim olması ile başlamaktadır. Hücre, değişime uğrayarak bir çeşit lösemi hücresi oluşur. Daha sonra bu hücre hızla çoğalır ve normal hücrelerden çok daha fazla olmaya başlar. Bu noktada kanseri oluşturmuş olur.
Kemik iliğinde, kan hücreleri yaratılır. Bu hücreler daha sonra kemik iliğinden çıkar ve kana karışır. Kemik iliği iki organ gibi çalışmaktadır. Birincisi kan üretmesi, ikincisi lenfosit yani akyuvar yaratmasıdır. Lenfositler, bağışıklık sisteminin temel taşıdır. Olmadıklarında bağışıklığımız düşer ve hastalıklara açık hale geliriz. Lenfositlerin oluştuğu kemik iliğinde kanser oluşursa, lösemiye lenfositik ya da lenfoblastik denilir. Eğer kemik iliğinde kanser oluşursa, miyelojenöz veya miyeloid denilir.
Lösemi belirtileri nedir?
Yorgun ve bitkin olmak, nefes darlığı çekmek, hafif ateş ve gece terlemeleri, kesiklerin iyileşmesinin yavaş olması, sebepsiz mavi ve siyah lekeler, cilt altında kırmızı lekeler, kemik eklemlerinde ağrılar olması, monosit ve nötrofil sayısında düşmeler olması başlıca lösemi belirtileridir.
Lösemi nasıl gelişir ve nedenleri nedir?
Lösemi hücreleri, normal hücrelerden çok daha fazla büyür, daha fazla yaşar ve zamanla diğer hücrelerden çok daha fazla çoğalırlar. Kemik iliğinde, normal kök hücreleri 3 hücre oluşturur. Kırmızı küreler kalbe ve beyne oksijen taşır. Plateletler, kanamayı engeller ve kanamanın durmasını sağlar. Tıkaçlar, kanamanın durmasına yardımcıdır ve enfeksiyonla mücadele ederler.
Beyaz küreler, mikrop yiyenler ve enfeksiyona karşı savaşan lenfositlerdir. Akut miyelojenöz lösemi ve akut lenfositik lösemide, 1 trilyondan fazla lösemi hücresi oluşur. Kemik iliğinde normal hücrelere yer kalmamıştır ve kemik iliğinde normal hücre yapılamayacak hale gelmiştir. Bu durumda kırmızı hücre sayısı hızla düşer. Hasta hemen tedavi edilmelidir. Bu durumda, beyaz hücre sayısı kan akışını yavaşlatacak kadar yükselebilir ve şiddetli anemi meydana gelir.
Anemide, hastanın soluk görünmesi, yorgunluk ve nefes darlığı oluşmaktadır. Kronik lenfositik lösemide, çok sayıda lenfosit oluşur. Bu hücreler, kemik iliği ve lenf nodlarında normal hücrelerin yerini alır. Lenfositlerin normal çalışması artık durmuştur. Hızla hasta anemiye girer, beyaz küreler ve platelet sayısı da düşer. Sadece KLL hastalarında hastalık uzun süre durur. Bu nedenle, uzun süre tedavi olurken sağlıklarını da korurlar.
Lösemi tanısı nasıl koyulur?
Lösemi tanısı için tam bir kan sayımı yapılmalıdır. CBC testi uygulandığında, hastalarda düşük veya yüksek beyaz küreler ortaya çıkmakta ve kanda lösemi hücreleri ortaya çıkmaktadır. Kemik iliği testleri, tanının doğrulanması ve kromozom anomalileri için yapılır. Böylece löseminin hücre tipi ortaya çıkacaktır. Löseminin alt tipleri de vardır. Hastanın yaşı, sağlık durumu ve hastalığın tipi tedavinin planlanmasında en önemli olan detaylardır.
Lösemi tedavisi nasıl yapılır?
Löseminin tipi hastalığın tedavisi için çok önemlidir. Lösemi tedavisi sonrası, hastalığın hiç kalmaması ve hastanın sağlığını tam kazanması amaçlanır. Akut lösemi hastalarında tedavi hemen başlamalıdır. Bu hastalarda hemen kemoterapi uygulaması başlatılmaktadır. Bu hastalar hastanede tedavi programına alınırlar.
KML hastalarında hemen tedavi başlar. İmatinab mesilat etken maddeli ilaçlar ile tedavi planlanır. Bu ilaçlar hastalığı iyileştirmese de, onu kontrol altında tutmakta yardımcıdır. Kök hücre transplantasyonu, KML’yi iyileştiren tek tedavidir.
KLL hastaları ise, uzun süre tedaviye ihtiyaç duymazlar. Bu hastalar kemoterapi ve monoklonal antikor tedavisi alırlar. Bazı hastalar, kök hücre transplantasyonu tedavisi alabilir. Sonuç olarak; tedavide olan AML, ALL, KML ve KLL hastaları muayene ve düzenli olarak kan testi vermek zorundadır.
Lösemi riski kimlerde yüksektir?
Yetişkinlerde 60 yaş üzerinde lösemi riski yüksektir. Fakat sıklıkla bu hastalarda AML ve KLL oluşmaktadır. ALL özellikle çocuklarda en sık görülen lösemidir. Lösemi için yapılan araştırmalarda risklerin ne olduğu konusunda bir bilgi yoktur. Fakat sadece AML lösemi hastalarında risk faktörleri bulunmuştur. AML risk faktörleri;
Lenfoma ve farklı kanserlerde alınan kemoterapiler ve radyoterapiler, genetik bazı hastalıklar, yüksek benzene maruz kalmak, tütün kullanmak riski arttıran nedenlerdir.
Lösemi ile ilgili bilinmesi gereken terimler;
Antikorlar; Vücutta enfeksiyonla savaşan proteinlerdir.
Donör immün hücreler; Hastaya bağışlanan kök hücrelerdir. Bu hücreler sayesinde yeni kan hücreleri ve immün hücreleri yapılır.
FISH testi; Kromozom anomalilerini anlamak için yapılan testtir.
İlaç rezistansı; İlaç işlev göstermemektedir.
Hematalog; Kan hücresi hastalıklarına bakan doktor.
Hemoglabin; oksijen taşıyan maddeler.
İmmün sistem; Vücudu hastalıklara karşı koruyan bağışıklık sistemi.
İmmünite; Enfeksiyona karşı koyma özelliği.
İmmünofenotipleme; Hastada lenfositik löseminin B veya T hücreli olduğunu anlayan test.
İmmünoterapi; Vücudun, hastalıklara karşı savaşan sistemi destekleyen tedavilere verilen isimdir.
İndüksiyon tedavisi; Kemoterapi tedavisi.
Kemik iliği aspirasyonu; Hücrede proteinleri araştıran ve hücre tipini ve anomalileri gösteren test.
Kemik iliği biyopsisi; Kemik iliğinde ne kadar hastalığın olduğunu anlayan test.
Kemoterapi; Lösemi hücrelerini öldüren ilaç tedavisi.
Kaynak: Bu yazı, sabah.com.tr/saglik/2016/08/19/losemi-nedir-belirtileri-nedenleri-ve-tedavisi kaynak alınarak özgün olarak oluşturulmuştur.
