Kemiğin yoğunluğunun zamanla azalması ve kırılgan hale gelmesi kemik erimesi ya da osteoporoz olarak adlandırılmaktadır. Yazımızda, kemik erimesinin nedenleri, belirtileri ve tedavisi hakkında bilgiler vermeye çalışacağız. İşte, detaylar;
Kemik erimesi (osteoporoz) nedir?
Kemik erimesi, kemik yoğunluğunun azalması ve kırılganlaşmasının artması olarak tanımlanmaktadır. En sık görülen kemik hastalığı osteoporoz’dur. Hastalığın kesin tanımlanması ilk olarak 1829 yılında J.G. Lobstein tarafından “gözeli kemik” manasına gelen “porous bone” şeklinde yapılmıştır. Osteoporoz ise, kelime anlamı olarak kemiğin delik delik olması demektir.
Kemiklerin kendine has bir direnci bulunmaktadır ve bu direnç pek çok travmayla baş edebilecek bir güç demektir. Ancak kemiğin kırılganlığı arttıysa en ufak bir travma sonrası bile kırık meydana gelebilmektedir. Kemiğin kırılganlığının artması genellikle genetiktir ve endişe yaratan bir durumdur.
Kemik erimesinin nedenleri:
Osteoporozun nedenlerinin en başta geleni kalıtsallıktır. Kemik erimesi bulunan bir annenin genlerinde kemik kırılganlığı varsa, çocuklarında da görülme olasılığı oldukça yüksektir.
Kemik erimesi romatoid artrit, ehler danlos sendromu, ankilozon sipondilit, marfan sendromu, osteogenezis imperfakta, multipl miyelom, homosistüinüri, yaygın korsinom ve lösemi gibi ciddi hastalıklar nedeniyle ve protein yönünden zengin ancak kalsiyum yönünden fakir bir beslenme sebebiyle görülebilmektedir.
Ayrıca tiroid hormon dengesizliği tedavisinde uzun süreli kullanılan ilaçlar, sara hastalığının tedavisinde kullanılan antiepileptik ilaçlar, mide asidine karşı uzun müddet kullanılan antiasit ilaçlar, kortizonlu ilaçlar ve romatizmal hastalıkların bir kısmında uzun müddet kullanılan ilaçlar da osteoporoz yani kemik erimesine yol açabilmektedir. Bunların haricinde hatalı beslenme, menopoz dönemi, sigara ve alkol gibi zrarlı maddelerin kullanılması da kemik erimesine neden olabilmektedir.
Kemik erimesi erkeklerde de görülür mü?
Daha çok bir kadın hastalığı olarak adlandırılsa da erkeklerde de görülebilen bir hastalıktır. Erkeklerde kemik erimesi olmasının nedenleri olarak; testosteron hormonu alımı, hareketsiz yaşam şekli, alkol ve sigara kullanımı ile yanlış beslenme şekilleri sayılabilir. Daha çok yaşı ilerlemiş erkekler de görülmektedir.
Kemik erimesinin belirtileri nelerdir?
Osteoporoz’un belirtileri uzun süreler görülmeyebilir. Bundan dolayı kemik erimesi hastalığına sessiz hırsız adı da verilmektedir. Hastalık, kişinin kemiklerinden sürekli olarak bir şeyler alır ve hasta bu durumun farkında olamayabilir. Daha çok belirti vermediği gibi kırılma durumlarının dışında da belirtiler gösterebilmektedir.
Omurga şeklinin bozulması nedeniyle ortaya çıkan kamburluk da kemik erimesi belirtilerindendir. Ancak kamburluk çok ileriki aşamalarda oluştuğu için, bu oluşumdan sonra hasta için yapılabilecek pek fazla bir şey kalmaz. Bundan dolayı geceleri sırt ağrısı, gece terlemeleri ve geceleri ortaya çıkan gerginlik durumlarında, ortopedi veya travmatoloji uzmanına giderek muayene olmakta fayda vardır. Kemik erimesi, 50 yaşını geçen kadınların yaklaşık %40’ında, yine 50 yaşını geçen erkeklerin %13’ünde görülmektedir ve buna bağlı kemik kırılmaları yaşanabilmektedir. Oluşan kırıklar daha çok kalça, omurga ve ön kol kemiklerinde görülmektedir.
Kemik erimesi teşhisi:
Kemik erimesi, tek başına bir ölüm sebebi değildir, ancak bu sebepten ötürü uzun süre yatağa bağlı kalmaktan dolayı ölümcül bir hastalık olabilir. Bunun nedeni, bazı kırıkların çok hafif ve sessiz olmasından dolayı hiçbir belirti, ağrı ya da sızı vermemesidir. Bazen omurga kırıkları bile ağrı ve sızı yapmadığı için kemik erimesinin teşhisi gecikebilmektedir.
Kemik erimesi teşhisinde, öncelikle hastanın şikayetleri dinlenir ve fizik muayene gerçekleştirilir. Bundan sonra tam kan sayımı ve idrar tahlili gibi laboratuar incelemeleri yapılır, torakal ve lomber grafiler çekilir, kemik yoğunluğu ölçülür. Ayrıca bilgisayarlı tomografi, kantitatif manyetik rezonans görüntüleme, ultrason, MR spektroskop, nöron aktivasyon analizi ve transiliak biyopsi teknikleri de teşhiste kullanılmaktadır.
Kemik erimesinin tedavisi:
Osteoporoz tedavisinin öncelikli amacı kırıkların önlenmesi, kırık ve iskelet sistemi bozukluklarına bağlı belirtilerin giderilmesi, kemik mineral yoğunluğunun stabilize edilerek arttırılması ve yaşam kalitesinin arttırılması olarak sıralanabilir.
Hastaya gerekli olursa fizik tedavi ve rehabilitasyon tedavisi de uygulanmaktadır. Rahebilitasyonda hastanın ağrısının giderilmesi, fiziksel kayıpların ve olası sakatlıklarının önlenmesi hedeflenir.
Kemik erimesi tedavisinde egzersiz çok önemlidir. Doruk kemik kütlesini sağlamak, korumak, kondüsyon, fleksibilite ve güçlenmenin sağlanarak düşmelerin önüne geçmek kırık oluşmasının engellenebilmesi açısından oldukça faydalıdır. Sürekli olarak egzersiz yapanlar ve sporcular, hareketsiz bir yaşantısı olanlara nazaran daha fazla kemik kütlesine sahiptirler. Kemik erimesi tedavisinde ayrıca aerobik egzersizler, hafif tempolu koşu, yürüme ve kas gücünün artmasına yardımcı programların uygulanması gerekmektedir.
Osteoporoz’da beslenme nasıl olmalıdır?
Osteoporoz yani kemik erimesinin tedavisinde, düzenli ve dengeli beslenmenin yeri de oldukça önemlidir. Kalsiyum yönünden zengin bir beslenme, D vitamininin takviye edilmesi, K vitamini, C vitamini, bakır, magnezyum ve çinko gibi vitamin ve minerallerden zengin bir beslenme yapılması gerekir. Sigara, alkol, kafein, tuz ve şeker alımından mümkün olduğunca uzak durulmalı, eğer yeterli kalsiyum alınamıyorsa fazla protein alımından sakınılması gerekmektedir.
Osteoporoz kişinin hayatını nasıl etkilemektedir?
Osteoporoz, ilk gelişmeye başladığı dönemlerde kişinin yaşantısını neredeyse hiç etkilememektedir. Ancak yaşam tarzındaki yanlışlar kemik kırılganlığını arttırabilmekte ve kolay kırıkların meydana gelmesine yol açabilmektedir. Peşi sıra omurga kırıkları olabileceği gibi, bunlar yaşam tarzını fazlaca etkileyemeyebilir. Ancak kalça kırığı yaşanırsa kişiyi yatağına bağlı hale getirebilir. Bundan dolayı, kemik kırılganlığının olması nedeniyle kişinin yaşam şeklinde önemli değişikliklere gitmesi gerekmektedir.
Osteoporozu olan hastaların kemik kırılmaları nasıl önlenebilir?
Kemik erimesi hastası olanların evlerinde, düşmelerine neden olabilecek eşyaların ortalıkta tutulmaması, merdiven olan evlerde oturulmaması, banyoda tutacak bulunması ve dışarıda kaygan zeminde yürünürken dikkatli olunması, özellikle buzlu ve yağışlı havalarda gerekmedikçe dışarıya çıkılmaması gerekmektedir.
Kemik erimesi bulunanların öncelikli olarak dikkat etmeleri gereken nokta, öne doğru eğilerek yaptıkları eylemlerdir. Günlük hayatta birçok şey eğilerek yapılır. Ancak bu tür hareketlerin sürekli yapılmasından dolayı kemiklere fazla yük biner ve kırılma riskini arttırır. Bundan dolayı, günlük hayatta hastalara geriye doğru yapılan germe egzersizleri tavsiye edilmektedir.
