Güneş Yanığı Belirtileri Nelerdir ve Tedavisi Nasıl Yapılır: Güneşin yaydığı UV (ultraviyole) ışınlarının ciltte ya da deride hasar yaratmasına güneş yanığı adı verilmektedir. UV ışınlarına uzun süre maruz kalındığı zaman ciltte kızarıklıklar ve ağrılar meydana gelmekte, deride sertleşme ve soyulmalara yol açmaktadır.
Oluşan güneş yanığının durumu UV ışınlarına maruz kalınan süreye ve cildin türüne göre farklılık gösterebilmektedir. Güneş yanığı ile ilgili semptomlar kırmızımsı, ağrılı ve sertleşmiş deri yüzeyi ile ortaya çıkmaktadır. Bu belirtiler hemen görülmeyeceği gibi, 5 saatlik süre içinde ortaya çıkabilmektedir.
Güneş yanığı belirtileri nelerdir?
Belirtiler derinin türü, UV ışınlarına maruz kalınan süre ve kişiye göre farklılık göstermektedir. Beyaz ve solgun cilde sahip kişilerin, koyu cilde sahip olan kişilere göre daha fazla riskleri bulunmaktadır. Güneş yanığı belirtileri şöyledir;
- Kırmızımsı ve ağrılı bir deri yüzeyinin olması
- Cildin fazla sıcak ve gergin olması
- Deri birkaç gün içinde pullanması ve soyulması
Şiddetli güneş yanığı sonucu;
- Kişinin deri yüzeyinde sertleşme, ödem ve şişme
- Üşüme
- 38 dereceyi geçen yüksek ateş
- Halsizlik
- Hızlı nefes alıp verme ve nabızda artış
- Susuzluk hissi yaşama
- Gözlerin ışığa karşı hassaslaşması
- Baş ağrısı
- Baş dönmesi ve sersemlik hali
- Mide bulantısı
Saydığımız bu belirtiler varsa, özellikle bebekler ve çocuklarda meydana geldiyse hemen doktora başvurmakta fayda vardır.
Güneş yanığının nedenleri nelerdir?
Güneş yanığının ana nedeni çok fazla süre UV (ultraviyole) ışınlarına maruz kalınmasıdır. Güneşin yaydığı üç farklı UV ışın bulunmaktadır. Bunlar;
1- UVA ışınları:
UVB ışınlarından daha az etkisi olan bir ışın olan UVA ışınları, yine de derinin alt katmanlarına kadar etki gösterebilmektedir. Derinin elastikliğini sağlayan dermis tabakasını tahrip etmektedir. UVA ışınlarına sürekli maruz kalındığında deri vaktinden önce yaşlanmaya başlar.
2- UVB ışınları:
Derinin en üst tabakası olan epidermis tarafından absorbe edilebilen bir ışındır. Epidermis tabakası, güneş yakması sonucu kırmızılaşan ve şişen derinin ağrı yapmasına yol açan kimyasalları salgılamaktadır.
3- UVC ışınları:
UVC ışınları atmosfer tarafından filtre edilmektedir ve bu ışınlardan korunmak için herhangi bir koruyucuya gereksinim olmaz.
Bu üç ışın türünden ikisi UVA ve UVB ışınları dolayısıyla güneş yanığı olmaktadır. Bu ışınlara uzun süreler maruz kalan kişilerde cilt kanseri riski daha yüksektir. Bu güneş ışınlarından başka güneş yanıklarına solaryum ve fototerapi lambaları gibi UV ışınları üreten cihazlar da yol açabilmektedir.
Güneş yanığı riski taşıyanlar kimlerdir?
Güneş yanığı riski UV ışınlarına maruz kalan herkes için geçerlidir. Ancak deride bulunan melanin miktarı ne kadar az ise UV ışınlarının etkisi o oranda artmaktadır. Bununla birlikte UV ışınlarına karşı risk altında olanlar ve daha hassas olanlar şu şekildedir;
- 6 yaş altı çocuklar ve 60 yaş üzeri yaşlılar
- Teni beyaz ve soluk olanlar ile doğal sarı saçlı kişiler
- Yüksek rakımlı yerlerde yaşayanlar ile dağcılık ve kayak yapanlar
- Yakıcı güneş altında uzun süre kalan kişiler
- Özellikle bebekler ve küçük çocuklar
Melanin nedir?
Güneş ışığına maruz kalındığında derinin ürettiği bir pigment olan melanin, derinin korunmasını sağlamak amacıyla UV radyasyonunu absorbe etmektedir. Bu sırada deri koyulaşır ve UV ışınlarının deriye zarar verdiğinin belirtisidir. Melanin derinin heme ve kolay bir şekilde güneşten etkilenmesini önler, ancak UV ışınlarının zararlarından koruyamaz.
Güneş yanığının tedavisi
Güneş yanığından muzdaripseniz, yanan kısımları güneş ışınlarından korumalı ve iyileşinceye kadar gölgede kalmalısınız. Güneş yanıklarını aşağıda aktardığımız yöntemlerle de tedavi edebilirsiniz.
Su: Bir süngeri soğuk suya daldırın ve deri yüzeyini hafifçe ovun veya soğuk bir duşun altına girin. Yanıktan etkilenen bölgeye soğuk kompres yaparak cildinizi soğutabilirsiniz.
Bol miktarda su için. Bu sayede hem vücudunuzu soğutmaya katkı sağlarsınız, hem de vücudun terlemeyle birlikte kaybettiği sıvıyı telafi edebilirsiniz. Bu şekilde dehidrasyon oluşumunu da engelleyebilirsiniz. Ayrıca alkol alımından da sakınmanız faydalı olacaktır.
Nemlendirici ve kremler: Güneş yanıklarında orta şiddetli olanlar için nemlendirici losyonlar ve kremler de kullanabilirsiniz. Güneş kremleri derinizdeki gerginliği azaltmakta ve derinin soğumasıyla beraber nemlenmesini de sağlamaktadır.
Özellikle içeriğinde Aloe Vera bulunan nemlendirici kullanırsanız, derinin daha fazla kurumasını ve tahriş olmasını önlemektedir. Kalamin losyonu kullanırsanız derideki kaşıntının ve ağrıların da önüne geçebilirsiniz. Kortizon ve antibiyotik kremler de derideki yanma hissini azaltmaya yardımcı olmaktadır.
Ağrı kesiciler: Alacağınız ağrı kesiciler, arının azalmasını sağlamakla birlikte yanma hissini de azaltmaktadır. Örneğin;
- Parasetamol ağrının azalmasını sağlar ve ateşin yükselmesini önler
- Ibuprofen ise iltihaplanma riskini ortadan kaldırır
- NSAID hem ağrı, hem yanma hissi hem de yüksek ateşi azaltmaktadır, aspirinin 16 yaşın altındaki çocuklara verilmemesi gerekmektedir.
Güneş Yanığının Geleneksel Tedavi Yöntemleri
- Yanığa domates suyu sürülmesi kızarıklığı azaltmaktadır.
- Yanık olan bölgeye fındık losyonu sürüldüğünde rahatlatır.
- Su ve sirke bir bardağa konularak karıştırılır. Bir havlu ile yanık kısma soğuk kompres yapılır.
- Su ve karbonat ile hazırlanan karşım bir pamuk yardımıyla yanık kısımlara sürülür. Bu derideki kaşıntı ve şişmenin önüne geçmenize yardım eder.
- 3-4 dört adet kayısı püre haline getirilerek yanık kısma sürülür, 15 dakika kadar bekletildikten sonra soğuk suyla yıkanıp durulanır.
- Yaranın soğumasını sağlamak amacıyla, pamuklu bir bez magnezyum sütü ile ıslatılarak bölgenin üzerinde kuruyuncaya dek bekletilir.
- Güneş yanığı yarasının olduğu bölgeye ıslatılan bir pamuk bez 20 dakika süreyle kompres yapılır. Sonra bölgeyi kapatacak miktarda çökelek peyniri sürülerek nemli bez ile kapatılır. Bez iki saat kadar bekletileceği için nemli kalması gerekmektedir. Bu sayede ağrıların büyük ölçüde önüne geçilebilir.
Son olarak, güneş yanığının şiddeti fazlaysa ve çok ağrılı bir durumdaysa mutlaka en kısa sürede doktora görünmenizde fayda vardır.
