Donma ve soğuk ısırığı nedir belirtileri ve tedavisi nelerdir önlemler ve detaylar bu yazıda. Vücut dokularının donmasıyla meydana gelen duruma soğuk ısırığı adı verilmektedir. En fazla etkilenen bölgeler eller, kulaklar, ayaklar ve burun ucudur. El ve ayaklar, vücudun en uç noktalarıdır ve soğuk nedeniyle kan dolaşımı kısıtlandığı zaman buralara gitmesi gereken kan miktarında önemli azalmalar olur. Kulak bölgesi fazla bir kan dolaşımına sahip değildir, burun ise soğuktan en az korunan bölgelerin başında gelmektedir.
Vücudun önemli bölümlerindeki ısının korunabilmesi için, başka bölgelerdeki dolaşım durma derecesinde kısıtlanabilmektedir. Soğuk, damarları çevreleyen endothelial hücrelere de zarar verebilmektedir. Bu hücreler, plazmanın damardan dışarı çıkmasını önleyen hücreler olup, zarar görürlerse plazma kaybı yaşanır ve kanın damarda pıhtılaşmasına ve dolaşımın daha da yavaşlamasına neden olur. Vücuttaki dolaşım azaldıkça da dokular donmaya başlar. Hücreler arasında su kristalleşir ve hücrenin içindeki suyu emerek büyür. Meydana gelen donmaya rağmen hücreler ölmez. Bu durumdan asıl zarar gören endothelial hücrelerdir. Dokular yeniden ısındığı zaman bu kısma giden kan pıhtılaşmakta ve dolaşım durmaktadır. Neticesinde o kısımdaki hücreler ölmektedir.
Soğuk ısırığı nasıl önlenir?
Soğuk ısırığı, donma noktasının altındaki her ısı derecesinde gerçekleşebilir, ancak genellikle hipotermiye bağlı olarak gelişmektedir. Hareketsiz kalma dolaşımın büyük ölçüde yavaşlamasına neden olur ve dolaşımı kısıtlayan kıyafetler de soğuk ısırığına sebep olabilmektedir.
Soğuk ısırığını önlemek için hipotermi durumunu ortadan kaldırmak gerekmektedir. Vücudun merkezi bölgesini sıcak tutacak ve dolaşımın rahat yapılabilmesini engelleyen giysiler giyilmeyerek uç kısımların da sıcak tutulması sağlanabilir. Soğukta dar ayakkabılar dolaşımı engelleyeceğinden bu tür davranışlara da dikkat edilmesi gerekir.
Sigara içen kişilerde yüzey dolaşımı azalır ve lokal donmaların oluşmasına yardımcı olur. Dolaşımı hızlandırmak veya sürdürmek için el ve ayak parmakların hareket ettirilmesi, kolların da hızlıca çevrilmesi faydalıdır.
Soğuk ısırığı iki başlıkta incelenebilir. Bunlar yüzeysel ve derin donuklardır. Yüzeysel donuklar yüz, kulak, burun ve parmaklar gibi küçük dokularda olur. Çok önemli değilseler bile tedbir alınmadığında derin donuklar haline gelebilir. Derin donuklar, ellerde ve ayaklarda, bacaklarda ve kolların bir kısmında daha büyük dokuların etkilenmesiyle oluşur. Bu tür donukta dokunun büyük bir bölümü ya da hepsi kaybedilebilmektedir.
Donma durumunda yapılması gereken ilk yardım uygulamaları:
Erimiş olan bölümü eritmeyin,
Soğuktan etkilenmemiş bölgelerdeki dokuların donması önlenerek daha fazla zarar oluşması engellenmeli,
Şayet doku erimişse yeniden donması ve baskılanması engellenmelidir,
Donma olan kişiye bol sıvı takviyesi yapılmalı, hastanın en kısa sürede hastaneye ulaştırılması sağlanmalıdır.
