Selektif mutizm yani seçici konuşmamazlık son dönemlerde çok sık duyulmaya başlayan yeni bir kavramdır. Maalesef, selektif mutizm ile ilgili yeterli bilgiye henüz daha sahip değiliz.
Çevrenizde veya yakınınızda küçük kızının konuşmadığını duyduğunuz ya da tanık olduğunuz hikayeler vardır. Bu sorunla karşı karşıya olan çocuklar veya yetişkinler, maalesef deli olmakla eş değerde tutulmaktadırlar. Çocuğu konuşmayan ebeveynler de çaresiz kalabilmekte hatta kimden yardım alabileceklerini bilememektedirler. Çünkü adını bile koyamadıkları bir problemleri var ve çözümünü nasıl bulacaklarını da bilemezler.
Selektif mutizm:
Konuşabilecekleri halde neden susarlar? Küçük çocuklar kendi evlerindeyken konuştukları halde, neden kreşe gittiklerinde konuşmazlar? Anne ve babasıyla konuştuğu halde, halasıyla veya çok sevdiği halde öğretmeniyle niçin konuşmaz? Bu suskunluk neyi işaret etmektedir? Ebeveynler olarak veya öğretmenler olarak neler yapabilirsiniz?
Suskunluk veya susmak bir hastalık olarak görülmemelidir. Bu durumun bir dil ve konuşma bozukluğu şeklinde tanımlanması daha doğrudur. Bu bozukluğun bilimsel adı mutizmdir ( susma veya suskunluk). En sık çocuklarda olmakla birlikte, gençlerde ve yetişkinlerde de görülebilmektedir. Yapılan araştırmalarda kız çocuklarında erkek çocuklara nazaran iki kat daha fazla olduğu belirlenmiştir. Ancak eldeki vakalara bakıldığında hemen hemen kız ve erkek çocuklarda eşit olarak görülen tek dil ve konuşma bozukluğudur.
Selektif mutistik kız veya erkek çocuklar, konuşma yetenekleri olan çocuklardır. Ancak bazı ortamlarda belirli bazı kişilere karşı bu yeteneklerini göstermezler. Genellikle mimik ve jestler yaparak, el kol haraketleri ve yazılı bir şekilde iletişim kurmayı tercih ederler. Mutizm, nörolojik ve psikolojik bir sorun olarak değerlendirilse de kesin olarak sebebi bilinmemektedir. Schimidt ve Castel, mutizme paralel bir şekilde aşağıdaki psikomatik bulguları belirlemişlerdir;
- Fobiler (sosyal korkular)
- Anne ve babadan ayrılma korkusu
- Yeme, içme, uyku, boşaltım ve davranış bozuklukları
- Depresyon
Selektif mutizm konusunda yardımcı olabilecek önemli bazı sorular:
- Çocuğunuz kimlerle, hangi zamanlarda ve nasıl iletişim kuruyor?
- Çocuğunuz göz kontağı kurabiliyor mu? ( cevap evetse; kimlerle ve ne zamanlarda)
- Sizin söylediklerinize gereken reaksiyonu verebiliyor mu?
- İletişim kurarken el kol hareketleri, yazılı veya mimikleri mi kullanıyor?
- İstisnalar var mı? Mesela; şaşırıp ya da unutup konuştuğu oluyor mu? Eğer oluyorsa kimlerle, ne zaman ve hangi koşullar altında oluyor?
- Çocuğunuzun severek ve isteyerek yaptığı şeyler nelerdir? ( TV seyretmek, resim yapmak veya oyun oynamak..)
Dikkat edilmesi gereken konular:
- Çocuktaki suskunluğu size karşı yapılan kişisel bir davranış şekli olarak kesinlikle görmemelisiniz. Bu durumu normal bir davranış biçimi olarak kabul etmelisiniz. Mutistik olan çocuk suskunluğunun farkında bile olmayabilir. Diğer bir ifadeyle konuşmadığının bilincinde olmayabilir. Çocuğunuzu hiçbir şekilde sizinle konuşmaya ve sorduklarınıza cevap vermeye zorlamayın. Sorulara cevap vermekte başarısızlık deneyimini sürekli yaşıyorlar aslında. Yapılacak zorlamalar çocukta çok daha fazla baskı meydana getirir ve ilerideki konuşmalarıyla ilgili büyük korkuların ortaya çıkmasına yol açabilir.
- Mutistik çocuklar, nerede ve ne zaman konuşmaya başlayacaklarına kendi kendilerine karar vereceklerdir. Anne ve babaların üzerine düşen görev, bu süreçte çocuklarına çok daha fazla destek olmak ve yanında bulunmaktır.
