Bir sindirim sistemi enzimi olan amilaz, yiyecek ve içeceklerin ufak karbonhidrat parçacıklarına ayrılmasını ve bunlardan faydalanılmasını sağlamaktadır. Ağızda salgılanan türüne tükürük amilazı adı verilmektedir. Pankreasta da amilaz üretilmekte ve ince bağırsağa boşaltılmaktadır. Yazımızda, amilaz nedir? Yüksekliği ve düşüklüğü ne anlama gelir? Sorularına cevap vermeye çalışacağız. İşte, detaylar;
Normal amilaz değerleri;
Kan tahlillerinde elde edilen amilaz seviyesinin normal değerleri 23 – 85 U/L aralığındadır. Bu değerlerin üst sınırı bazı laboratuarlara göre 140 U/L’ye kadar çıkabilmektedir. Sağlıklı olan üst değer kişiden kişiye değişiklik gösterebilmektedir.
Amilaz yüksekliği neyi ifade eder?
Kan tahlillerinde 450 U/L’nin üzerinde çıkan amilaz değeri, çoğunlukla pankreas bezindeki bir hasarı işaret edebilir. Böyle bir durum insülin salgılanmasında sorun meydana getirerek şeker hastalığı belirtilerine yol açabilir.
Amilaz yüksekliğinin nedenleri nelerdir?
- Pankreatit (pankreas iltihabı): Bu hastalık, amilaz seviyesini normal değerinin üç katına kadar çıkarabilmektedir. Şu etkenler de pankreas iltihabı riskini ortaya çıkarak etkenlerdir;
- Aşırı kilolar
- Aşırı alkol tüketimi
- Kan trigliserid seviyesinde yükseklik
- Pankreasın bağırsağa salgı boşalttığı kanalı tıkayabilecek boyutta safra kesesi taşları
- Birinci derece ailesinde pankreas iltihabı geçmişi olanlar
Pankreas iltihabının teşhis edilmesi için, amilaz ile beraber lipaz seviyesinin de yüksek olması gerekmektedir.
- Tümörler ve lezyonlar: Sıralayacağımız organlarda ve dokularda gelişebilecek lezyonlar veya tümörler de amilaz yüksekliğine neden olabilmektedir. Bunlar;
- Prostat
- Pankreas
- Akciğerler
- Yutak ve tükürük bezi
- Göğüs
- Yumurtalıklar
- Diğer bazı hastalıklar: Sıralayacağımız bazı hastalıklar da amilaz yüksekliğine yol açabilmektedir. Bu hastalıklar;
- Böbrek yetmezliği
- Safra kesesi iltihabı
- Delikli mide ülseri
- Kanın asidik duruma gelmesi (şeker hastalarında görülen, diyabetik ketoasidoz)
- Karın zarı iltihabı
- Bağırsaklarda ölü dokuların oluşması veya bağırsakların tıkanması
- Rüptüre olan dış gebelikler
- Bazı ilaç türleri: Kullanılan bazı ilaçlar da amilaz yüksekliğine yol açabilir. Bu ilaçlar;
- Doğum kontrol haplarının bazıları
- Aspirin
- Asparajinaz ve bazı kemoterapi ilaçları
- Kortikosteroidler
- Tiazit idrar söktürücü ilaçlar
- Metildopa
- Neostigmin, pilokarpin ve bazı kolinerjik ilaçlar
- Simvastatin
- Diğer bazı durumlar: Belli başlı bazı durumlar da amilaz seviyesinde yükselme oluşturabilir. Bunlar;
- Ciddi yanıklar
- Gebelik
- Safra kesesi, karaciğer ve pankreas hastalıklarında başvurulan ERCP prosedürü
- Morfin ve kodein içerikli ilaç ve maddeler
- Böbrek nakilleri
- Makroamilazemi
- Bazı karın bölgesi problemleri
Amilaz yüksekliğinin tedavisi nasıldır?
Amilaz yüksekliğinde tedavi, bunun nedeni belirlendikten sonra gerçekleştirilen uygun ilaç tedavileridir. Bunlar;
- Güçlü doz asetaminofen
- Pankreas iltihabının yatıştırılması amacıyla, naproksen sodyum ve ibuprofen gibi steroit olmayan iltihap gidericiler
- İltihaplar, kanser veya ameliyat sebebiyle yağ yakabilecek enzim üretmeyen pankreas vakalarında pankreas enzimi tabletleri
Amilaz düşüklüğü neyi ifade eder?
Amilaz düşüklüğüne sebep olan etkenler, amilaz yüksekliğindekine oranla daha azdır. Yağ sindirememe veya karaciğer hastalıklarıyla alakalı bazı durumlar yaşanabilir.
Amilaz düşüklüğünün nedenleri nelerdir?
- Kistik fibroz: Vücuttaki hücrelerin bazılarının su ve elektrolit aktarabilme kabiliyetini olumsuz etkileyen hastalığa kistik fibroz adı verilmektedir. Akciğerlerde biriken kıvamlı mukus, pankreasta da birikebilir ve pankreasın amilaz salgıladığı kanalları tıkayabilmektedir. Şu etkenler bu duruma neden olabilir;
- Pankreas kanseri
- Pankreasın hastalık ya da bir darbe neticesinde hasar görmesi
- Karaciğer problemleri: Amilaz karaciğerde de bulunmaktadır. Hepatit ve siroz gibi karaciğer problemleri de amilaz düşüklüğü meydana getirebilmektedir.
- Yağ intoleransı: Vücudun yağları sindirememesi durumuna yağ intoleransı denmektedir. Kimileri süt yağlarını sindiremez bazı kişiler de et yağını sindiremez. Böyle bir durumda vücut karbonhidrata yüklenir ve amilaz enziminin yetersiz olmasına neden olabilir.
- Diğer bazı sorunlar: Aşağıdaki bazı sorunlarda da amilaz düşüklüğü meydana gelebilir. Bunlar;
- Gebelikte kan zehirlenmesi
- Böbrek problemleri
Amilaz düşüklüğünün tedavisi nasıldır?
- Kistik fibrozun tedavisi için bir yöntem henüz yok. Ancak belirtilerin azaltılması amacıyla mukus inceltici ilaçlar alınabilir.
- Amilaz düşüklüğünden kaynaklanan karbonhidrat yıkımı problemlerinin giderilmesi amacıyla, ağız yolu ile alınacak pankreas enzim ilaçları kullanılabilir.
- Safra destekleri ve pankrepilaz ile yağ emiliminin arttırılmasına çalışılır.
- Yağ intoleransı bulunanlar saf zeytinyağı almalıdırlar. Alınan yağ oranları da kademe kademe arttırılabilir.
Kaynak: Bu yazı, multiyasam.com/amilaz-nedir-yuksekligi-ve-dusuklugu-ne-anlama-gelir/ kaynak alınarak özgün olarak oluşturulmuştur.
