Perikardit (kalp zarı iltihabı) nedir, nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Perikardit yani kalp zarı iltihabı durumunda keskin ve şiddetli bir göğüs ağrısı nedeniyle nefes alıp vermede zorluk, bıçak saplanırcasına bir ağrı hissedilir. Bu halde yutkunmak hatta sırt üstü yatmak dahi çok sıkıntılıdır. Dik durulduğunda veya hafifçe öne doğru eğildiğinde rahatlık olur. Kişi yaşadığı bu durumları kalp krizi geçiriyormuş gibi algılayabilmekte ve acil müdahale talep etmektedir. Yazımızda perikardit’in ne olduğu, nedenleri, belirtileri ve tedavisi ile ilgili bilgiler vereceğiz. İşte, detaylar;

Perikardit (kalp zarı iltihabı) nedir?

Kalbi çevreleyen perikard adı verilen iki tane zar vardır. Bunlar sinir bakımından zengindirler ve ağrıya çok duyarlıdırlar. Bu iki zarın sürtünmesinin önlenmesinde aralarında 10-15 ml kadar az miktarda bir sıvı bulunmaktadır. Farklı sebeplere bağlı olarak zarlarda iltihaplanma meydana gelirse, kişide göğüs ağrısı ile birlikte bir takım belirtiler ortaya çıkmaktadır. Daha çok genç ve orta yaşlı erkeklerde görülen ve kadınlarda daha az yaşanan bir hastalıktır.

Perikardit’in nedenleri:

Kalp zarı iltihaplanması (perikardit) yaşayan bireylerin bazılarında herhangi bir sebep bulunamamaktadır. Bu durum idiopatik olarak tanımlanmaktadır. Perikardit’in bilinen nedenleri ise şöyledir;

Virüsler:

Perikardit’in yani kalp zarı iltihaplanmasının en çok görülen sebebi virüslerdir. Virüs salgınlarında artış görülen ilkbahar ve sonbahar dönemlerinde daha sık yaşanmaktadır. Bu durumdaki hastalara doktor son dönemde ateşli bir hastalık geçirip geçirmediğini, ishal ve grip gibi rahatsızlıklar yaşayıp yaşamadığını sorar. En sık görülen etkenleri ise;

  • Ekovirüs,
  • Koksaki virüs,
  • EBV,
  • İnfluenza virüsü,
  • Varisella,
  • Su çiçeği,
  • Kabakulak virüsü,
  • Hepatit B virüsü,
  • HIV,
  • CMV
  • Adenovirüs’tür.

Bakteriler:

Bakterilerden kaynaklanan kalp zarı iltihaplanmasının tedavisi oldukça zordur ve yan etkilerin gelişme ihtimali daha fazladır. Örneğin tüberküloz etkeni m.tubercilosis nedeniyle gelişen perikardit, zorlu ve uzun süreli bir hastalık olarak öne çıkmaktadır. Perikardit’in direnç gösterdiği ve gerilemediği hallerde, kalp zarının belirli bir bölümü perikardiyektomi yani ameliyat ile çıkarılması gerekli olabilir. Kalp zarı iltihaplanmasına yol açan bakteriler şöyledir;

  • A Grubu Streptokoklar – Faranjitin en sık görülen bakteriyel etkenlerindendir.
  • Strafilokokus Aureus – Yumuşak doku, deri, kemik, boğaz, idrar yolları ve akciğer enfeksiyonları gibi heme her dokuda enfeksiyona neden olur.
  • Pnomokok – Zatürrenin etkenidir.
  • Mikobakterium Tubercülozis – Veremin etkenidir.

Otoimmün perikardit:

Bakteri ve virüslerin vücuda girmesi neticesinde savunma hücreleri çoğalmakta ve bunları yok etmeye çalışmaktadır. Savunma hücreleri normal olarak sağlıklı hücrelere karşı savaşmaz, fakat aşırı bir şekilde cevap veren savunma sistemi sağlıklı hücrelere de saldırabilmekte ve yok ettiği taktirde de otoimmün hastalık oluşmaktadır. Kalp zarına saldırı olursa da tahribat ve iltihabi durum gelişmektedir. Genellikle romatizmal hastalıkları olan kişilerde kalp zarı iltihaplanması yaşanabilmektedir. Perikardit en çok şu hastalıklarla birlikte görülmektedir;

  • Romatoid artrit,
  • Lupus,
  • Behçet hastalığı,
  • Sjögren sendromu,

Tümör kaynaklı perikardit:

Kalp zarı iltihaplanması nadiren de olsa tümör kaynaklı da olabilmektedir. Daha çok başka organlardan yayılan kanserler bu duruma yol açmaktadır ve lenf kanseri, akciğer kanseri, göğüs kanseri buna örnek olarak verilebilir. Çok daha az olmakla birlikte, kalp zarından kaynaklanan tümörler de buna yol açabilmektedir.

Perikardit’in diğer nedenleri:

  • Kalp krizi sonrası
  • Mantar ve parazit enfeksiyonu
  • Miksödem komasında (tiroid bezinin çalışmamasına bağlı gelişir)
  • Göğüsteki delici bir yaralanma
  • Radyoterapi sonrası hasar oluşması
  • Çok nadiren ilaçlara bağlı perikardit gelişebilmektedir.

Perikardit (kalp zarı iltihabı) belirtileri:

  • Göğüste ağrı; Günler hatta saatler içinde meydana gelen çok şiddetli, keskin ve saplayan bir göğüs ağrısı oluşmaktadır. Bu ağrı öksürünce, nefes alıp verirken, yatarken ve yutkunurken daha da artabilir. Öne doğru hafif eğilme ve oturma ile azalır. Yaşanan ağrı boyna, omuza ve sırta kadar ilerleyebilir.
  • Ateşlenme; Daha çok 38 derecenin üzerine çıkmayan hafif bir ateşlenme olur. Bu düzeyin üzerindeki ateşlerde bakteriyel perikardit şüphesi doğmaktadır.
  • Hafif seyirli kuru öksürük
  • Hızlı bir şekilde nefes alıp verme ve nefes darlığı
  • Çarpıntı
  • Yorgunluk ve halsizlik
  • Ayaklarda ve bacaklarda şişlik gibi belirtiler görülebilmektedir.

En önde gelen bulgu göğüste ağrı oluşmasıdır. Ancak ayırt edici bir belirti olsa bile, her zaman oluşmayabilir.

Perikardit nasıl anlaşılmaktadır?

Perikardit’in tanısında belirtilerle birlikte bazı testlerin uygulanması gerekebilir. Doktor gerekli görürse aşağıdaki testler uygulanabilir.

  • EKG; Kalp zarı iltihabında EKG değişikliği olabilmektedir.
  • Akciğer grafisi
  • Kan tahlilleri; Perikardit’te kalp kası enzimi olan troponin’de hafif bir yükseklik olabilir. Ancak bu oran daha yüksekse kalp kası iltihabı düşünülür. Ayrıca troponin kalp krizi durumunda da yükselebilmektedir. Hastadan böbrek yetmezliğini elemek ve enfeksiyon parametrelerine bakmak amacıyla üre, sedim, kreatinin, lökosit ve CRP değerleri için tahliller istenebilmektedir.
  • Ekokardiyografi; Ultrason ile kalbe bakılmaktadır ve oldukça önemli bir incelemedir. EKG değişikliği ve troponin yüksekliği nedeniyle kalp kriziyle karıştırılabilir ancak bu şekilde ayırt edilebilir. Tetkiklerde kalp zarlarının arasındaki sıvının miktarı da incelenmektedir.
  • Tüberkülin deri testi, tiroid testi, HIV testi, romatoid faktör ve antinükleer antikoru tahlilleri yapılabilmektedir.

Perikardit (kalp zarı iltihabı) tedavisi nasıl yapılır?

Kalp zarı iltihabının tedavisi, sebebine bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Virüs kaynaklı ve sebebi bilinmeyen perikardit, sınırlayıcı olmakta ve genellikle bütünüyle iyileşmektedir. Bu tür perikardit’te uzun süreli ibuprofen ve kolsişin verilmektedir. Bazen hastaların bir kısmında uzun süre sonra yenileyebilmektedir. Hastalığın sebebi bakterilerse buna uygun olan antibiyotik tedavisi uygulanır. Dirençli olan hallerde bu zarın bir bölümünün ameliyatla alınması gerekir.

Perikardit (kalp zarı iltihabı) yan etkileri nelerdir?

  • Konstriktif perikardit; Kalp zarları iltihap nedeniyle birbirlerine yapışırlar, elastikliğini kaybederler ve sertleşirler. Kalbi tam manasıyla bir zırh gibi sarar, kalbin genişlemesini ve yeteri kadar kan pompalamasını engellerler.
  • Kardiyak tamponad: Kalp zarlarının arasında sıvı birikiminden dolayı meydana gelir. Kalp zarları çok esnek bir yapıya sahip değildir. Bu zarların arasına sıvı biriktiğinde kalbe basınç yapar, kalbin genişlemesini engelleyerek sıkıştırır. Bundan dolayı da kalbe yeterli miktarda kan gelmez ve pompalama yapamaz. Bu durumun hemen tedavi edilmesi gerekir, çünkü kişinin hayatını tehdit edicidir. Biriken sıvı bir iğne yardımıyla boşaltılabilmektedir.

Kalp zarı iltihabının yan etkilerinin sıklığı, sebebine bağlı olarak değişebilmektedir.

Leave a Reply