Candida, halk arasında bağırsak mantarı olarak bilinen bir hastalıktır. Hastalık, bulunduğu bireyde yaşam standartlarını olumsuz etkilediği ve başka hastalıkların habercisi olabileceği için ciddiye alınması gerekmektedir.
Nedir Bu Candida?
Candida, insan vücudunda normal şartlarda var olan, faydalı bir mantar türüne verilen isimdir. Tam adı, candida albicans’dır. Doğal olarak vücudun iç yüzeylerinde (örn: ağız, bağırsak ve kadın üreme organı) bulunan candida mantarı, yeterli sayıda olduğu zaman vücutta sindirime yardım eden bir mantardır.
Bu mantar türü bağışıklık sistemi tarafından sayıca kontrol altında tutulamaz ve çoğalmaya devam ederse işte o zaman bir problem var demektir. Bu durumda candida bir hastalık olmaya başlıyor ve vücuda zarar veriyor. Candida mantarının bu şekilde kontrolsüz çoğalmasına candidiazis denir.
Candida mantarı, insan vücudunda en çok hastalığa sebep olan mantarlar arasında birinci sıradadır.
Candida Hangi Durumlarda Zararlıdır?
Candida mantarının zarar verdiği durumlar:
- Candida mantarının sayıca aşırı artması
- Ciddi hastalıklarda çoğalarak, hastalığı daha da kötüye götürmesi
- Bağırsakta zararlı maddelerin kana geçmesini sağlaması
- Bağırsaktaki faydalı bakterilerin çalışmasına engel olması durumlarında zararlı sayılırlar.
Candida Neden Olur?
Candidanın ortaya çıkmasına birçok farklı durum sebep olabilmektedir. Şimdi bu durumları inceleyelim.
- Antibiyotiğin Sık Kullanılması: Antibiyotik, insanların vücutta bakterileri yok etmek amacıyla kullandığı bir ilaçtır. Ancak antibiyotikler yalnızca zararlı bakterileri yok etmekle kalmaz. Vücudumuzda faydalı olan bakterilerin de ölmesine neden olarak, savunma mekanizmasını bozar. Böylece zararlı bakteri ve mantarlar vücudu istila etmeye başlar. Candida ise bu durumda azalan yararlı bakterilerin yerini alarak zararlı olmaya başlar.
- Doğum Kontrol Hapları: Kadın üreme organı olan vajina, asidik bir ortamdır. Asidik olması büyük bir avantaj. Çünkü asidik ortam bakteri ve mantarların çoğalması için elverişsiz bir ortamdır. Vajinanın asidik olmasını sağlayan faktör hormonlardır. Bu hormonların dengesi bozulduğu takdirde vajinanın asidik özelliği gider ve bakteri-mantar istilasına açık hale gelir. Bu hormon dengesini bozan etkenlerden birisi de doğum kontrol ilaçlardır. Bu ilaçların hormon dengesini bozması sonucu vajinada asidik özellik azalır ve candida mantarı gibi patojenler çoğalarak zarar vermeye başlar. Hormon dengesi bu ilaç dışında başka bir nedenle de bozulabilmektedir.
- Şeker Hastalığı ve İnsülin Direnci: Yüksek kan glikoz seviyesi ve insülin direnci sonucu vücut bağışıklık sistemi görevini yapamaz hale gelir. Bu durumda vücut, bakteri ve mantar istilasına açık hale gelir. Candida mantarı da bu durumdan faydalanan bir çeşittir.
- Kemoterapi, Radyoterapi ve İmmünolojik Hastalıklar: Kanser tedavisinde kullanılan kemoterapi ve radyoterapi sonucu kanser hücreleriyle beraber bazı sağlam hücrelerde zarar görmektedir. Bu durum ise bakteri-mantar dengesini bozabilmektedir. Bunun dışında bazı bağışıklık sistemi hastalıkları da, candida hastalığına sebep olabilmektedir. HIV gibi bağışıklık sistemini çökerten hastalıklarda vücut yeteri kadar kendini savunamaz ve bakteri-mantar istilasına açık hale gelir.
- Aşırı Stres: Stresin fazla olduğu zamanlarda, böbrek üstü bezlerinden kortizol hormonunun salınımı artar. Kortizol hormonu ise yine vücut direncini bozar ve bağırsaklardaki bakterilerin zarar görmesine neden olur. Stres durumu psikolojik olabileceği gibi fiziksel de olabilir. Örneğin aşırı spor yapmak ve düzensiz uyku da stres olarak değerlendirilir.
Candida Hastalığında Belirti Ve Bulgular
Candida hastalığına yakalanan insanlarda, hastalıktan dolayı bazı şikayetler ortaya çıkmaktadır. Bu şikayetler nelerdir? Bunlara bir göz atalım.
- Sürekli Yorgunluk Hissi: Candida mantarı, normal sayıda olduğu zaman bağırsakta emilime yardım ederken, sayıca artması sonucunda durum tersine dönmektedir. Candida mantarının kontrolsüz olarak çoğalması sonucu bağırsaklarda besin emilimi azalmaktadır. Vücutta yeteri kadar besin bulunmazsa yorgunluk baş gösterebilir.
- Depresyon ve endişe gibi psikolojik rahatsızlıklar görülebilir.
- Candida mantarının kontrolsüz çoğalarak hastalık yapması durumunda hormon dengesi bozulabilmektedir. Bu hormon bozukluğu kadınlarda adet düzensizliği ve erkeklerde meme büyümesine neden olabilir.
- Cinsel organdaki bakteri ve mantar dengesinin bir nedenden bozulması sonucu candida hastalığı görülebilir. Bu durumda cinsel bölgede kaşıntı, idrar yolu enfeksiyonu, cinsel ilişkide ağrı ve kötü kokulu akıntılar ortaya çıkabilir.
- Eğer candida mantarı bağırsakta çoğalmaya başlamışsa, gastrointestinal bozukluklar ortaya çıkabilir. Kabızlık, ishal ve şişkinlik gibi.
- Candida mantarı ağızda kontrolsüz çoğalıyorsa diş çürümesi, sinüzit ve ağızda koku oluşabilir.
- Candida mantarının bağırsaklarda çoğalması sonucu yabancı maddeler emilerek kana karışabilir. Bu durum geçirgen bağırsak sendromu oluşturursa, emilen maddeler enfeksiyonlu eklem ağrılarına neden olabilir.
Evde Candida Testi
Anlatacağımız bu test yalnızca ağızdaki candida mantarının durumu hakkında bilgi vermektedir. Bağırsak ve vajinal mantar hastalığı için klinik testleri yaptırmanız gerekmektedir. Çünkü bu test bağırsak ve vajina için bilgi vermemektedir. Gelelim testin yapılışına.
Öncelikle gece karnınız aç bir şekilde uyuyun. Sabah uyandığınız zaman hiçbir şey yiyip içmeyin ve direkt mutfağın yolunu tutun. Saydam bir bardak alarak içinin su doldurun. Ardından bardağın içine tükürün. Aradan 10 dakika geçtikten sonra bardağı inceleyin. Eğer bardağın yüzeyinde iplik şeklinde yapılar veya bardağın orta kısmına birikmiş bulut şeklinde yapılar yada bardağın dibine çökmüş tortu varsa, bu durum ağzınızda candida mantarının kontrolsüz büyüdüğünü gösterir. Çünkü normal tükürükte tortu veya ipliksi yapılar bulunmaz. Bu yapıların varlığı candida mantarının olduğunu işaret eder.
Candida Diyeti
Candida mantarının tedavisi için antifungal ilaçlar mevcuttur. Ancak bu ilaçlar karaciğer ve böbrekte hasara neden olabilmektedir. Bundan dolayı kullanımı ilk etapta pekte mantıklı gelmemektedir. Ciddi hastalığı olmayan bireyler doğal yollarla candida mantarına karşı tedavide başarı sağlayabilir. Özellikle de beslenmenin bu hastalığın tedavisinde oldukça etkili olduğu bilinmektedir. Candida diyeti denilen bu beslenme türüne bir göz atalım.
Şeker ve Karbonhidrattan Uzak Durun
Şeker tüketimi candida mantarının daha fazla çoğalmasına neden olarak hastalığın seyrini kötü yönde ilerletir. Ambalajlı şeker içerikli ürünlerden, patates gibi nişastalı sebzelerden, alkol ve şekerli içeceklerden uzak durulmalıdır.
Antifungal Besinler Alın
Bazı besinler mantarı önleyici etki gösterir. Bu besinleri diyetinizde bulundurmanız gerekmektedir. Candida mantarının sayısını azaltmakta etkili bir yöntemdir. Bu besinler:
- Sarımsak: Sabah aç karnına 2 tane sarımsak hafif ezilerek yutulur.
- Hindistan Cevizi Yağı: Sabahları bir yemek kaşığı içilir.
- Zerdeçal: Supplement olarak alımı önerilir. (curcumin)
Şekersiz sakızlar, antifungal özelliklerinden dolayı, ağızdaki candida mantarının tedavisinde etkilidir. Günlük 30-45 dk şekersiz sakız çiğnemeniz faydalı olacaktır.
Faydalı Bakterileri Besleyin
Bağırsakta candida mantarları ile savaş halinde olan faydalı bakterilerin lehine beslenmeniz gerekmektedir. Bunun için probiyotik besinlere diyetinizde ağırlık vermenizde fayda vardır.
Bağışıklığınızı Arttırın
Candida mantarının sayıca artmasındaki sebeplerden biriside vücut direncinin azalmasıdır. Bağışıklık sisteminizi düzende tutmak için şunları kullanmanızda fayda var:
- Omega 3 ve D vitamini tüketimini arttırmak
- Günlük 10 gr glutamin supplement
- Yeterli düzeyde egzersiz
- Düzenli beslenme (kan şekerini kontrol altında tutacak şekilde)
Bağışıklık sistemi bu hastalığın tedavisinde oldukça önemli bir etkiye sahiptir. Hafife alamdan düzenli şekilde uygulayınız.
Alerjiye Neden Olan Durumlardan Kaçının
Alerjiye neden olan faktörler, bağırsakta enfeksiyon oluşmasına sebep olabilir. Ayrıca toksik maddeler de bağırsakta bulunan faydalı bakterilerin çalışmasını olumsuz yönde etkiler. Bunun için alerjiniz olan her türlü besinden uzak durmalısınız. Ayrıca toksin barındıran, endüstriyel tavukları, gluten ve lektin barındıran besinleri tüketmemeniz gerekir.
