Sedimantasyon (ESR) testi, kırmızı kan hücrelerinin çökme hızını ölçen bir testtir. ESR (Eritrosit sedimantasyon oranı) ve sedim olarak da bilinir. Vücutta bazı hastalıkların olup olmadığı veya ilerlemesi hakkında bilgiler verir. Bu hastalıklar:
- Eklem, damar ve diğer enfeksiyonlar
- Apseler
- Kanser-Tümör
- Bağışıklık sistemi problemleri
Sedimantasyon Normal Değerleri
Sedimantasyon testinde, tüpteki örnek kanın bir saat içerisindeki çökme miktarı dikkate alınır. Normal değer aralıkları, cinsiyet ve yaş ile değişebilmektedir.
- Yetişkin erkek: 0-15 ml/saat
- Yetişkin kadın: 0-20 ml/saat
- Yeni doğan: 0-2 ml/saat
- Çocuklarda: 0-10 ml/saat
- Yaşlılarda normal bireylere göre hafif bir yükseklik olabilir.
Sedimantasyon Yüksekliği Ne Demek?
Kırmızı kan hücrelerinin saatteki çökme hızı, normal değerlerden fazla ise sedimantasyon yüksekliği görülür. Bu değerin yüksek olması, enfeksiyonlu bir hastalığın ortaya çıktığını veya var olan enfeksiyonlu hastalığın ilerlemeye devam ettiğini gösterir. Bu test tek başına hastalık tanısı koymaya yetmez. Ek testlerin de yapılması gerekmektedir.
Sedimantasyon Yüksekliğine Sebep Olan Durumlar
Zararlı patojenlerden dolayı ortaya çıkan enfeksiyon hastalıkları sedimantasyon hızında yükselme sebebi olabilir. Bu hastalıklar:
- Zatürre
- Pelvik enfeksiyon hastalıkları
- Apandist
- Ateşli romatizma
- eklem, böbrek, kemik, kalp kapakçığı veya deride enfeksiyon
- Farklı sebeplerden oluşan enfeksiyonlar
Diğer Enfeksiyonlar
Kas dokusunda, eklemlerde, damarlarda ve salgı bezlerinde oluşan enfeksiyonel hastalıklar nedeniyle de sedimantasyon değeri yükselebilir. Bu hastalıklar:
- Polimiyozit: Kas dokusunda enfeksiyon oluşturan bir tür hastalık
- Graves hastalığı: Tiroit bezi enfeksiyonu
- Septik Artrit: Bakteriyel eklem iltihabı
- Romatizmal polimiyalaji
- Dev hücreli arterir
- Reaktif artrit: Anlık ortaya çıkan eklem iltihaplanması durumu
- Psoriatik artrit: Enfeksiyonlu deri ile aynı anda görülen eklem iltihabı
Bağışıklık Sistemi Sorunları
Vücutta bulunan antikorların ters yönde çalışması ve bundan dolayı sağlam olan hücrelerin zarar görmesi sonucu sedimantasyon hızı yükselebilir. Alerjik damar iltihabı, romatizmal eklem iltihabı, deri veremi, sistemik lupus ertematozu, hiperfibrinojenemi ve makroglobülinemi gibi bağışıklık sistemi hastalıkları bunlara örnektir.
Kanser
Lenfoma ve multipl miyelom gibi kanser hastalıkları, sedimantasyon hızında yükselmeye sebep olabilmektedir.
Diğer Sebepler
Tüm bunların dışında bazı farklı durumlarda sedimantasyon hızında yükselmeye neden olabilmektedir. Hamilelik ve pre eklampsi, yani hamileliğin son 4 ayında görülebilen kan zehirlenmeside sedimantasyon da yükselmeye neden olabilir.
Sedimantasyon Düşüklüğü
Kırmızı kan hücrelerinin saatteki çökme hızı olan sedimantasyon hızının düşük olması, genel olarak vücutta bulunan bir enfeksiyon hastalığının ilerlemesinin yavaşladığı anlamına gelir. Ayrıca vücutta bulunan iltihap miktarında azalma olduğu şeklinde de yorumlanabilir.
Sedimantasyon hızının düşük olması, hastalık olmadığı anlamına gelmez. Bazı enfeksiyon türleri vücutta olmasına rağmen, sedimantasyon hızında yükselişe neden olmazlar.Ek tahliller yapılarak bu durumun tespit edilmesi gerekmektedir.
Sedimantasyon Hızının Düşük Olma Sebepleri
Sağlık Sorunu Olmamak
Sedimantasyon hızı yüksek olmayanlar, genelde vücudunda enfeksiyon barındırmayan kişilerdir. Sedimantasyon hızının 0 (sıfır) olması bile sağlıklı bir vücuda işaret edebilir.
Bazı iltihaplı hastalıklar vücutta bulunmasına rağmen sedimantasyon değerinde bir yükselmeye neden olmazlar. Bu durum hastalığın tespit edilmesini güçleştirmektedir.
Bazı Hastalıklar
Aşağıdaki durumlar sedimantasyon değerini düşürebilmektedir.
- Kan şekerinin yüksekliği
- Kalp yetmezliği
- Orak hücreli anemi
- Hiperviskozite: kan yoğunluğunda yükseklik
- Hipfibrinojenomi
- İleri düzeyde karaciğer hastalıkları
- Karaciğer ve böbrekten kaynaklı hastalıklar
Sahte Düşüklük
Lösemi ve polisitemi vera hastalıkları, kan çökelme hızında beklenmedik düşüşlere neden olabilirler.
Plisitemi vera: Vücudun gerektiğinden fazla kırmızı kan hücresi üretmesi, hastalığın nedeni bilinmemektedir.
