Çok nadir olsa da felç ile neticelenebilen bir hastalık olan şah damarı tıkanması, ilaç ve yaşam tarzı değişiklikleriyle tedavi edilebilmektedir. Fakat ilerlemiş olan bazı şah damarı tıkanıklıklarında ameliyat gerekebilmektedir. Yazımızda, şah damarı tıkanıklığı belirtileri ve tedavisi ile ilgili bilgiler vereceğiz. İşte, detaylar;
Şah damarı tıkanıklığı belirtileri nelerdir?
Bir ya da her iki şah damarında görülebilen daralma ve kan akışındaki zorlanma durumuna şah damarı tıkanıklığı adı verilmektedir. Bu durumun ilk başlarında genellikle bir belirti göstermemektedir. Ama şah damarı tıkanıklığı %80 ve daha üzerindeyse ufak çaplı bir felç veya felç durumu yaşanabilmektedir.
Böyle bir durum yaşandığında, beyne giden kan dolaşımında kesinti meydana gelebilmektedir. Buna bağlı beynin hangi tarafı etkilendiyse, şu belirtilerden biri ya da bir kaçı ortaya çıkabilmektedir;
- Ellerde, kollarda veya yüzde ani gelişen bir zayıflık ile uyuşukluk olması. ( daha çok tek tarafta görülmektedir)
- Diksiyonda kayma, konuşma ve anlama zorluğu
- Baş dönmesi durumu
- Gözlerin birinde ya da ikisinde birden ortaya çıkan ani görme kayıpları
- Şiddetli bir baş ağrısı
- Karakterin değişmesi
- Yüzün bir tarafında sarkma yaşanması
Bilinenin tam tersi, şah damarı tıkanıklıklarının felç oluşturma olasılığının oldukça düşük olduğu belirlenmiştir.
Şah damarı tıkanıklığının nedenleri nelerdir?
- Plak oluşumu:
Şah damarı tıkanıklığının nedenlerinin ilk sırasında kolesterol kaynaklı plak oluşumudur. Oluşan plaklar, zamanla damar duvarına yapışmakta ve bir katman oluşturmaktadır. Dolayısıyla damar açıklığını düşürmektedir. Sıralanan şu etkenler damar duvarının hasar görmesine ve kolesterol dengesizliğine neden olarak şah damarı tıkanıklığı riskini yükseltmektedir;
- Sigara gibi her türlü tütün mamulleri
- Yüksek tansiyon
- Hayvansal yağların fazla tüketilmesi
- Şeker hastalığı
- Kalp hastalıkları
- Fazla kilolu olmak
- Yaşın ilerlemesi
- Homosistin yüksekliği olması
- Birinci derece ailede görülen kalp damar hastalıkları, yüksek tansiyon gibi genetik etkenler
- Düzensiz ve hareketsiz yaşam tarzı
- Bazı hastalıklar:
Aşağıda sıralanan bazı hastalıklar da şah damarı tıkanıklığı yapabilmektedir. Bu hastalıklar;
- Boyunda gelişen kistler
- Şah damarı anevrizması
- Glomus tümörü
- Fibromusküler displazi
Şah damarı tıkanıklığında tedavi nasıldır?
- Yaşam tarzı tavsiyeleri:
Yaşam tarzındaki değişiklikler şah damarı tıkanıklığı olan kişiler için önemlidir. En düşük riske ve yan etkiye sahip tedavi şekli budur. Her birey damar hasarını ortadan kaldırmalı ve kolesterolüne dikkat etmelidir. Yoksa felç geçirme riski oldukça yükselecektir. Buna göre;
- Sigara içiliyorsa, kesinlikle bırakılmalı
- Düzenli egzersizler yapılmalı
- Fazlalık kilolar verilmeli
- Yüksek kolesterollü gıdalar tüketilmemeli, mutlaka diyet düzenlemesi yapılmalı
İlaç tedavisi:
Şah damarı tıkanıklığının durumuna bağlı olarak cerrahi müdahaleye gerek olmaksızın ilaç tedavileri tavsiye edilmektedir. Bunun için genellikle iki türlü ilaç verilmektedir. Bunlar;
- Kolesterol düşürücüler: Damarların çeperinde plak oluşumunu yavaşlatmaktadır ve daralmayı engellemektedir.
- Kan sulandırıcılar: Damar içerisinde kanın pıhtı atıp felce yol açma riskini düşürmektedir.
Hastanın tansiyon değerlerine ve şeker gibi hastalıklarına bağlı bazı ikincil tedavi ve ilaçların kullanılması da gerekebilir.
- Cerrahi ameliyat: İlerlemiş ve kritik düzeye gelmiş olan şah damarı tıkanıklığı vakalarında cerrahi ile damarın açılması gerekebilir. Fakat bu konudaki araştırmalara göre, kritik düzeyin oldukça yüksek bir eşiğe sahip olduğu belirlenmiştir. Diğer bir ifadeyle, önceleri gerçekleştirilen tedavilerin tam tersi, şah damarı tıkanıklığı ciddi seviyede değilse, hastaların ilaçlarla ameliyatsız bir şekilde tedavisi gerçekleştirilmeye çalışılmaktadır. Bunun nedeni, şah damarına gerçekleştirilecek olan cerrahi bir müdahalenin faydaları, ortaya çıkarabileceği problemlerin yanında oldukça düşük kalmaktadır.
Bazı ameliyatlar şu şekildedir;
- Stent: Tıkanan ya da daralan şah damarına ağ biçiminde güçlü medikal borular yerleştirilmekte ve damar açıklığı sağlanabilmektedir.
- Karotis endarterektomisi: Damarın iç tabakasının kazınarak alınması için uygulanan bir ameliyattır. Bunu yaparken damarın dış bölgesindeki tabakaların hasar görmemesi de sağlanmalıdır.
- Karotis greft cerrahi: Sentetik greftlerle damara yama uygulamasıdır. Bunun teknik donanımları çok iyi olan hastanelerde yapılması gerekmektedir. Daha çok glomüs tümörü durumunda tercih edilen bir yöntemdir. Çünkü diğer ameliyatlar bu tür durumlarda yapılamayabilir.
Şah Damar Hastalıklarının Ameliyatsız Tedavisi
Damar sertliği belirtileri nedenleri ve tedavisi
