Genç kalmak isteyenler, zayıflama hedefi olanlar, sporcular ve daha iri bir vücuda sahip olmayı arzu edenlere yönelik olarak büyüme hormonu konusunu ele almaya çalıştık. Yazımızda bu konuda neler yapılması gerektiği ve daha pek çok şey hakkında bilgiler vereceğiz. İşte, detaylar;
Büyüme hormonu (GH) nedir?
Büyüme hormonu (Growth hormon) hücre çoğalması, yenilenmesi ve büyümesi ile ilgili görevleri yapan peptid türevli bir hormondur. Ayrıca HGH ve somatotropin adları ile de bilinmektedir.
Büyüme hormonu nasıl salınmaktadır?
Stres altında vücudun bir reaksiyonu olarak salgılanan, gün içerisinde de seviyesinde artış ve azalma yaşanan bir hormondur. Ön hipofizdeki somatotropik hücrelerde 191 aminoasitlik tek bir zincir biçiminde üretilir.
GH yani büyüme hormonunun salınımı ve sentezi, hipotalamustan salgılanmakta olan GHRH (Growth Hormone Relasing Hormone) vasıtasıyla kontrol edilmektedir. Büyüme hormonunun salınımı GHRH’ın yanı sıra pek çok etkenle değişmektedir.
GH’ın (Büyüme Hormonu) önemi nedir?
Bu hormonun pek çok vücut hücresinin üzerinde etkisi vardır ve şimdi sıralayacağımız olayların yaşanmasından sorumlu olmaktadır.
- Çocukların kemik gelişimlerini ve mineralizasyonu sağlamaktadır.
- Protein sentezinin artmasını sağlar.
- Yağ yakımının hızlanmasına katkı sağlar.
- Bağışıklık sisteminin uyarılmasını sağlar.
- Kasların büyümelerine yardım eder.
Bu etkiler genç ve fit durumdaki vücutlar için gerekli olsa da, sağlıklı bir yaşamın da olmazsa olmazlarındandır. Artık büyüme hormonunun ne denli önem taşıdığını bildiğimize göre, büyüme hormonu üretimini etkileyen faktörlere de göz atalım.
Büyüme hormonu (GH) salınımını etkileyen faktörler;
Büyüme hormonu (GH) salınımı, pek çok faktör kaynaklı bir şekilde artmakta ve azalmaktadır. Bunlar;
- Kan şekeri,
- Uyku,
- Stres,
- Kandaki aminoasitler,
- Egzersiz,
- Tiroid hormonu ve diğer hormonlar şeklinde sayılabilir.
Kan şekeri:
Büyüme hormonunun (GH) en ciddi düşmanlarından birinin kan şekeri olduğunu söyleyebiliriz. Alınan basit şekerler, kan şekerinin süratli bir şekilde yükselmesine neden olmaktadır. Yaşanan bu yükseliş, GH üretimini 20 kat oranında düşürmektedir.
Dolayısıyla kan şekerinin düşük düzeylerde tutulması, büyüme hormonunun yaşayacağı gereksiz düşüşleri önleyebilir. Kan şekerinin öğle vakitlerinde düşmesi büyüme hormonu salınımını etkili bir şekilde uyarmaktadır.
Uyku:
Büyüme hormonu üretiminin artmasında en basit ve etkili yollardan biri uykudur. Büyüme hormonu salgılanmasındaki artış uykunun 3. ve 4. evrelerinde (non-rem) meydana gelmektedir. Bu evreye derin uyku evresidir. Bundan dolayı ne zaman uyuduğunuz da önem arz etmektedir.
Uyurken büyüme hormonunun en çok salgılandığı zaman dilimleri öğle 12:00 – 13:00 arası ve gece 22:00 – 02:00 arasıdır.
Stres:
Kortizol hormonu stres hormonu olarak da bilinmektedir. Stres sırasında salgılanmaktadır ve bu süreçte büyüme hormonu düzeyinde düşme meydana getirmektedir. Bundan dolayı aşırı bir kalori kısıtlaması yapan ve yoğun tempolu egzersiz programı uygulayan, büyüme hormonu düzeylerini yüksek tutmaya çalışan kişiler açısından uzun vadede sakınca yaratabilmektedir.
Kandaki aminoasitler:
Kanda aminoasit düzeyi artmaya devam ettikçe büyüme hormonunun salınımında da artış meydana gelmektedir. Arjinin adlı aminoasidin de büyüme hormonu seviyesinde artışa neden olduğuna dair veriler bulunmaktadır.
Testosteron, östrojen ve TSH;
Bu hormonlar da büyüme hormonunun salınımını arttırmaktadır. En büyük pay da tiroid hormonlarındadır. Bazı ülkelerde endemik guatrın nedeni iyot eksikliğidir. Ülkemiz de bu hastalığın görüldüğü ülkelerden biridir.
Beslenmenin yanı sıra doğal ortam koşulları da iyot eksikliğine neden olabilmektedir. Vücutta iyot eksikliği varsa belli bir müddetten sonra vücut tiroid hormonunu üretememeye başlamaktadır. Özellikle uzun süreli tuz kısıtlaması uygulayan sporcular ile iyotsuz kaya tuzu tüketenler açısından oldukça önemli bir durumdur. Tuz kısıtlamasını bilinçsiz bir şekilde uygulamak, tuz kısıtlamasından alınacak olan etkiyi negatif yöne çevirmektedir.
Tirodi hormonu metabolizmanın hızında artış meydana getirir. Vücutta sıvı tutulumunun önlenmesi için uygulanan tuz kısıtlaması neticesinde metabolizma hızının yavaşlamasından dolayı yağlanma meydana gelmektedir. Ayrıca tiroid hormonu da büyüme hormonunu azaltıp kasların onarımını ve vücudun yenilenmesini engelleyebilir.
Kaya tuzu kullananların ve tuz kısıtlamasında bulunanların periyodik olarak tiroid hormonu seviyelerine baktırmaları önemlidir.
Büyüme hormonunun arttırılması için yapılacaklar;
- GH yani büyüme hormonu saat 22:00 ve 13:00 saatlerinde pik yapmaktadır. Bu nedenle mutlaka bu saatlerde uykuda olmaya çalışmalısınız.
- Basit şekerler kan şekerini yükseltmektedir ve kesinlikle sakınmalısınız.
- Beslenmenize ve protein tüketiminize dikkat etmelisiniz.
- Testosteron, östrojen ve tiroid hormonlarının seviyelerini düzenli olarak kontrol edin. Uzun süreli aşırı tuz kısıtlamasına gitmeyin.
- Beslenme, stres yönetimi ve overtraninig ile ilgili eğitimler almalısınız.
Kaynak: Bu yazı, fitekran.com/buyume-hormonu-gh-rehberi/ kaynak alınarak özgün olarak oluşturulmuştur.
