Halk arasında pek çok efsaneyi içeren, genellikle de bazı çevreler tarafından suistimal edilen, genç yaştaki kişilerin hayalleriyle oynanan konulardan biri olan boy uzunluğu hakkında bilgiler vermeye çalışacağız. Yazımızda boy nasıl uzatılır, boy uzunluğunu etkileyen etkenler, boyun uzamasını sağlayan besin destekleri ve daha birçok konu hakkında merak ettiklerinize cevaplar bulabilirsiniz. Boy uzatma yöntemleri hakkında şimdiye dek yazılmış en kapsamlı rehberimizi kesinlikle okumalısınız. İşte, detaylar;
Boy uzaması nasıl olur?
Boy uzatma yöntemlerine geçmeden önce boyun nasıl uzadığı ile ilgili bilgiler vermeye çalışacağız. Kişinin boyu kemik uzunluğunun artış göstermesiyle uzamaktadır. Kemiğin uzaması, kemiklerin epifiz ve metafiz bölgeleri arasında yer alan büyüme plağı tarafından sağlanmaktadır. Bu büyüme plağı, kemik oluşumunu sağlayan kondrosit adı verilen hücrelerin çoğalmasıyla kemiği uzatmaktadır.
Kişinin boyu kaç yaşına kadar uzamaktadır?
Kemiklerin uzaması bahsettiğimiz gibi büyüme plaklarıyla gerçekleşmektedir. Büyüme sürecindeki ergenlik süreci de, büyümenin tamamlanmasıyla birlikte vücuttaki yapısal ve hormonal değişimler bu büyüme plaklarını etkilemekte ve plakların kapanmasına yol açmaktadır.
Büyüme plaklarının kapanmasından sonra da kemiklerin uzaması da durmaktadır. Bu sürecin tamamlanmasından sonraki boy uzama beklentisi ancak cerrahi uygulamalarla gerçekleştirilebilir. Çocukların büyümesini sürdürüp sürdürmediği bilek grafilerine bakılarak yorumlanmaktadır. Grafilerde büyüme plaklarının açık mı yoksa kapalı mı olduğu net bir biçimde görülebilmektedir.
Büyüme plaklarının kapanma dönemi farklı bir durum gerçekleşmediği taktirde 18-21 yaşlar arasında olmaktadır. Yani 18-21 yaşlarında çoğunlukla kemik uzaması ve büyümesi durmakta ve devam etmemektedir.
Boyunuz kısa mı?
Boy uzunluğu ya da kısalığı, daha çok ergenlik çağında çok fazla takıntı haline getirilmektedir. Boy konusunda 2004-2006 yılları arasında oldukça geniş çaplı bir araştırma gerçekleştirilmiş ve ülkemizin boy ortalaması ortaya çıkarılmıştır. Buna göre erkeklerde 172,6 cm, kadınlarda ise 161,4 cm olarak tespit edilmiştir.
Hollanda’da erkeklerin boy ortalaması 183,2 cm, kadınların boy ortalaması ise 169,9 cm olup, bu rakamları gördükten sonra ülkeler arasında neden bu kadar boy farklılıkları var? Sorusu aklınıza gelecektir. Bunun yanıtı yazımızın devamında.
Boy uzunluğunun etkilendiği faktörler nelerdir?
Kişilerin boylarının uzunluğu doğum öncesi genel sınırları belirlenen ve büyüme çağındaki çevrenin özelliklerine göre değişen bir özelliktir. Bu aşamada boy uzunluğunun etkilendiği faktörleri ele almak gerekir.
Genetik:
Boyu tayin eden en önemli etken genetiktir. Anne ve babanın genlerinden oluşan çocuğun genleri, onun boy uzunluğunun ne olacağını büyük oranda etkilemektedir.
Etnik köken:
Genetik özellikle bağlantısı olan bu etken, anne ve babanın haricinde mensup olunan etnik kökenin genel boy ortalamasına yakın bir boyda olmakla ilgilidir. Biraz evvel bahsettiğimiz Türkiye ve Hollanda örneklerinde olduğu gibi, değişik ırklarda farklı boy uzunluklarının olduğu görülmektedir.
Doğum ağırlığı ve haftası:
Boy uzunluğu ile pek ilgili gibi olmasa da, bebeğin doğum ağırlığı ve doğum haftası boyu etkileyen diğer bir etkendir. Çünkü aşırı kilolu ve aşırı zayıf gerçekleşen doğumlar, erken ve geç olan doğumlar daha çok gebelikle birlikte yaşanan bir hastalıkla ilişkilendirilmekte ve bu hastalık da hamilelik döneminde bebeğin gelişimini etkilemektedir.
Hamileliğin ilerleyen süreçlerinde anormal doğum haftası ve kilosu bulunan bebekler, normal bir boy uzunluğuna sahip olabilecekleri gibi hastalığın kalıcı bir hasar meydana getirdiği hallerde bebek gelişiminde sorun yaşanabilmektedir. Doğumdaki normal bebek ağrılıkları 2,500 – 4,000 gram aralığında, doğum haftasının da 38-42’inci haftalar arasındadır.
Beslenme:
Beslenme en fazla dikkat edilen konulardan olup, büyüme ve beslenme konuları arasındaki ilişkilerin bazısı şu şekildedir;
- Anne sütüyle beslenme yapılması. Bu konuda gerçekleştirilen araştırmalara göre, 12 ay süreyle formül mamayla beslenen 1 yaşına gelmiş bebekler, anne sütüyle beslenen bebeklere nazaran 500-600 gram kadar daha hafif ve boylarının da daha kısa oldukları belirlenmiştir.
- Çocuklukta yetersiz beslenme şekli. Beslenmede kalori sınırlaması, diyet uygulanması ve hatalı beslenme tarzı gibi uygulamalar.
- Kronik hastalık kaynaklı beslenme problemleri.
Egzersiz ve yaşam tarzı:
Çocuklukta ve ergenlikteki yaşam tarzı önemli hormonlarla birlikte birçok önemli sistemlerinde çalışmasını etkilemektedir. Bu sistemler de büyümeyi direkt olarak etkilemekte, sağlıklı bir erişkinin yaşantısı açısından ciddi bir altyapı oluşturulmasına katkı sağlamaktadır.
Yaşam tarzını meydana getiren elemanlar egzersiz, kaliteli uyku ve yeterli uyku, aile içi ya da aile dışı stres faktörleri olarak ifade edilebilir.
Boyunuz ne kadar uzayacak?
Biraz önce boy uzunluğunun etkilendiği faktörleri ele aldık. Bu noktada aklınıza boyum ne kadar uzayacak? sorusu takılmış olabilir. Şimdi boyunuz ortalama ne kadar uzayabilir birlikte hesaplayalım.
Yazımızda genetik faktörlerin boy uzunluğunu etkileyen en önemli etken olduğunu ifade etmiştik. Genetik ile ilgili gerçekleştirilen araştırmalarla oluşturulan bir formül bulunmaktadır ve bu formül boyun ne kadar uzayacağı konusunda oldukça etkili sonuçlar vermektedir.
Sıraladığımız diğer faktörler de boy uzunluğu konusunda etkili olsa da, hedef boy ile ilgili en etkili faktör genetik olandır. Bu formül sayesinde boyunuzun uzunluğunu yaklaşık bir sonuçla hesaplayabilmektesiniz. Formül;
Erkekler için; Baba boyu + Anne boyu + 13±7 şeklinde hesaplanmaktadır. Yani babanızın boyu, annenizin boyu ve 13 rakamını toplayarak, çıkan değerden 7 rakamını çıkarıp 2’ye böldüğünüzde minimum boyunuzu hesaplayabilirsiniz.
Babanızın boyu, annenizin boyu ve 13 rakamını toplayarak, çıkan değere 7 ekleyerek 2’ye böldüğünüzde de maksimum boyunuzu hesaplayabilirsiniz.
Kadınlar için; (Baba boyu + Anne boyu – 13±7)/2 şeklinde hesaplanmaktadır. Yani babanızın boyu ile annenizin boyu toplanacak, çıkan sonuçtan da 13 rakamı çıkarılacak ve bulunan değerden de 7 çıkarılıp 2’ye bölünecek. Bu sayede minimum boy hesaplanabilmektedir. Babanızın boyu ile annenizin boyu toplanacak, bundan da 13 rakamı çıkarılacak daha sonra da 7 eklenip 2’ye bölünecek. Bu da size maksimum boy uzunluğunu verecektir.
Mesela; 180 cm boyu olan bir baba ile 170 cm boyu olan bir annenin erkek çocuğunun hedef boyu ( 180+170+13-7)/2= 178 cm (minimum) dir. (180+170+13+7)/2=185 cm (maksimum) dir. Dolayısıyla yetişkinlikteki boy uzunluğu 175-185 cm arasında olmaktadır.
Boyunuz yeteri kadar uzuyor mu?
Genetik potansiyele bağlı olarak boyun uzaması düşünülürken, akılda tutulması gereken tek şey kararlı bir şekilde büyümenin devam edip etmediğidir. Bununla alakalı olarak her ülkede büyüme eğrilerinin gösterildiği persentil değerleri bulunmaktadır.
Persentil değeri, 0-100 arasındaki toplum ortalamasını belirten bir eğridir. Bu eğride 3-97’inci persentil aralığı normal değerler olarak kabul görmektedir.
Kararlı bir büyüme tablosu, genetik potansiyele bağlı olarak devamlı büyümeyi tarif etmektedir. Yani 2 yıl öncesindeki boyunuz 25-50 persentil aralığında iken şimdi 3-110 persentil aralığında ise, toplumdaki boy ortalamanızın konumu gerilemiş demektir. Gerilemenin yaşanması normal değildir ve ancak bir sorun varsa görülmektedir.
Şayet boyunuz konusunda bir sorun olduğunu düşünüyorsanız, aşağıda verdiğimiz tabloyu kullanabilir, cinsiyetinize denk gelen persentil değerlerini bulabilirsiniz. Bunu da yıllık olarak takip edebilirsiniz. Bu sayede büyümenizin normal olup olmadığı konusunda bir sonuç elde edebilirsiniz.
Boy uzatma yöntemleri ( doruları ve yanlışları ile );
Eminiz boy uzatma yöntemleri ile ilgili pek çok farklı bilgiler edinmişsinizdir. Şimdi de bu yöntemlerden hangisinin doğru hangisinin yanlış olduğuna bakalım.
Süt içmek boyu uzatır:
Doğru. Süt içmek kesinlikle boyun uzamasına yardım etmektedir. Özellikle yoğun büyüme sürecinde boy uzunluğunun artmasına katkı sağlamaktadır. Bununla ilgili gerçekleştirilen araştırmalardan bahsedecek olursak;
Araştırma 1:
Yaş ortalaması 9,5 olan 62 kız ve 60 erkek çocuğuyla gerçekleştirilen araştırma sonuçlarına göre, çocuklardan 3 yıl süreyle içtikleri süt miktarı, kilo ve boyları ile ilgili veriler toplanmış. Yapılan takiplerin sonunda tükettikleri inek sütü miktarına bağlı olarak tasnif edilen çocukların, tüketimleriyle orantılı bir şekilde büyüdükleri belirlenmiştir.
Araştırma 2:
Bu araştırma ise 92 çocukla yapılmış. Araştırmaya 45 kız çocuğu 47 de erkek çocuğu katılmıştır. Bu çocuklar yüksek miktarda ve düşük miktarda sür tüketenler olarak iki gruba ayrılmıştır. 3 yıl devam eden bu çalışmanın neticesinde yüksek miktarlarda süt tüketen çocukların boylarında ortalama olarak 21,3 cm uzama görülmüş, düşük miktarlarda süt içen çocukların boylarında ise 18,8 cm uzama görülmüştür.
Sütün boy uzatma konusundaki etkisinin başlıca nedeni içeriğindeki kalsiyum ve süt whey proteinidir. Sütün büyümede önemli etkisi olan insülinle benzerlik taşıyan büyüme hormonu 1 (IGF-1) salınımını arttırdığı ve diğer büyüme mekanizmalarına da pozitif etkiler sağladığı görülmüştür.
Barfisk boy uzamasına katkı sağlar:
Yanlış. Çünkü bu düşünceyi destekleyebilecek en ufak bir dayanak henüz bulunmamaktadır. Hemen herkesin önerdiği bu tür egzersizler, boy uzatılması konusunda hiçbir etkiye sahip değildir. Sadece barfikse asılma sırasında eklem arasındaki boşlukların açılması neticesinde geçici olarak boy uzaması olabilmektedir.
Buna benzer bir etki sabahları yataktan kalkıldığında ve gece saatlerinde boyun farklı olmasıyla da açıklanabilir. Geceleri yatarken eklemler rahatlamakta ve boy uzamaktadır. Ancak gün içinde vücut ağrılığının baskılaması ile kısalmaktadır. Bu tür boy uzamaları geçicidir ve bazen boy ölçümlerindeki farklılıklar da buna bağılıdır.
Egzersiz boyun uzamasını hızlandırmaktadır:
Doğru. Egzersiz ile boy uzaması hakkında kapsamlı bir araştırma yok, ancak yapılmış olan diğer araştırma sonuçlarına göre egzersizin boy uzamasına pozitif etki yaptığı görülmüştür. Egzersizin büyüme hormonu üstünde meydana getirdiği artış, kan aminoasit seviyesindeki yükselme ve beslenmeyle birlikte boy uzamasına olumlu katkıları olabilmektedir.
Merak konusu olan diğer bir konu da, ağırlık egzersizlerinin büyümeyi önleyip önlemediğidir. Yapılan egzersizlerin yoğunluğu, sıklığı ve tipi gibi değişkenleri olsa bile, gerçekleştirilen araştırmalar yoğun ve ağır tempolu olmamak şartıyla ağırlık egzersizlerinin boy uzamasını önlemediği belirlenmiştir.
Bireysel ve takım sporlarının bazılarının büyümeyi önlediği gibi aslı olmayan söylemler vardır. 188 çocukla İngiltere’de gerçekleştirilen bir araştırmaya göre, yüzme, hentbol ve jogging sporlarıyla ilgilenen çocuklarda normal çocuklara nazaran negatif bir durum görülmemiştir.
Basketbol boyun uzamasına katkı yapar:
Yanlış. Basketbol oynayanların boylarının uzadığını gösteren, ispat edilmiş herhangi bir veri maalesef yoktur. Güzel bir sporla ilgilenmek istiyorsanız gayet iyi bir tercih olup, sadece boyu uzatmak amacıyla düşünülmesi ise yanlış olacaktır.
Boy uzatma konusunda umut tacirliği yapılmakta;
Özellikle internete girip bir arama yaptığınız zaman, boy uzatma konusunda verilen vaatler kesinlikle sizleri şaşırtacaktır. Mesela; 25 yaşında bile boy uzatılabileceğini vaat eden yöntemlerden tutun, vitamin takviyeleri alarak ayda 5 cm boy uzatılabileceğini garantileyen şirketlerin reklamlarını görebilirsiniz. Bu gibi vaatler, yalnızca sizlerin hayallerini paraya çevirmeyi amaçlayan umut tacirlerinin suistimalleridir.
- Çok nadiren yaşanan durumların dışında boy uzaması 18-21 yaş aralığında durmaktadır. Bu aşamadan sonra artık hiçbir yöntem boy uzamasını sağlayamaz.
- Boy uzatma yöntemlerinin anlatıldığı e-kitapların büyük bir bölümü lüzumsuz ve işe yaramayan yanlış bilgilerle doludur.
- Boyu uzattığı iddia edilen tozlar, haplar ve preparatlar kesinlikle bu iddiasını yerine getiremez.
Bahsi geçen iddialara yer veren internet siteleri ve e-kitaplara hiçbir şekilde itibar edilmemelidir. Şimdi sizlere, boy uzama hızının arttırılabileceği bazı bilimsel çalışmalar ve ispatı yapılmış faktörleri aktaracağız.
Boy uzamasıyla ilgili tavsiyeler;
Halen büyüme çağında iseniz, boyunuzun da uzamasını arzu ediyorsanız kesinlikle şu tavsiyeleri denemelisiniz.
- Diyet yapmayın ve beslenmenize çok dikkat edin. Protein, karbonhidrat ve sağlıklı yağlar bakımından zengin ve yeterli bir beslenme planı takip edin.
- Bu dönemde vitamin ve mineral eksikliği olup olmadığını sürekli olarak kontrol edin. En yaygın görülen vitamin eksiklikleri D vitamini ve B12 vitaminidir. Mineral eksiklikleri ise çinko ve demirdir.
Gerçekleştirilmiş olan bir araştırmanın sonuçlarına göre, çocukların yeterli miktarlarda vitamin ve mineral almalarının büyümeye pozitif etkisinin olduğu ve ilerleyen yaşlarda kronik hastalıklara yakalanma olasılığını da düşürdüğü belirlenmiştir.
- Kilonuzun aşırı olmamasına dikkat edin. Bu durum vücudunuzun hormonal dengesini bozmakta ve büyüme mekanizmasına zarar verebilmektedir. Periyodik olarak kilonuzun doğru aralıkta olup olmadığını kontrol edin.
- Büyüme çağındaki çocukların özellikle kemik suyu, süt ve süt ürünlerini tüketmeleri gerekir. Önerimiz, daha çok kemik suyundan yanadır.
- Yeteri kadar egzersiz yapın ve aşırıya sakın kaçmayın. Egzersiz ya da sporun hiç yapılmaması gibi, aşırı spor ya da egzersiz yapılması da negatif etkiler doğurabilir.
- Uykunuzun süresine ve uyku kalitenize özen göstermelisiniz. Düzensiz ve kalitesiz bir uyku, çocukların gelişme düzenini olumsuz etkileyebilir.
- Stres meydana getiren faktörleri kesinlikle hayatınızdan çıkarmalısınız. Oluşan stres, çocukların büyüme sürecinde negatif etki göstermekte ve hormonların baskılanmasına yol açmaktadır.
- Büyüme hormonu seviyelerinin mutlaka yüksek tutulması gerekmektedir.
Kaynak: bu yazı, fitekran.com/boy-uzatma-yontemleri-ve-boy-uzunlugu-rehberi/ kaynak alınarak özgün olarak oluşturulmuştur.
