Sebebi tam olarak bilinmeyen sarkoidoz hastalığı, başta akciğer olmak üzere başka organları da tutan bir sistemik hastalıktır. %90’lık bir oranla akciğeri tutan hastalık, herhangi bir belirti göstermeksizin gerileme gösterebileceği gibi, ilerleme göstererek organ yetmezliklerine yol açarak ölümcül de olabilir. Yazımızda, sarkoidoz belirtileri ve tedavi yöntemleri ile ilgili bilgiler vermeye çalışacağız. İşte, detaylar;
Sarkoidoz neden olur?
Hemen her yaş aralığında görülebilen sarkoidoz, daha çok 20-40 yaşları arasında ve özellikle kadınlarda daha fazla görülmektedir. Sarkoidoz, granülomlarla seyreden bir hastalık olarak bilinmektedir.
Granülom, çeşitli tetikleyicilerle savunma hücrelerinin bir araya gelip dev hücre yapısı oluşturmalarına denmektedir. Bu durum temelde savunma sisteminin verdiği bir yanıttır. Mikroplara ya da vücuda giren yabancı bir nesneye karşı oluşabilir. Sarkoidoz hastalığında neden oluştuğu ve neyin tetiklediği kesin olarak bilinmemektedir.
Sarkoidoz hastalığının neden oluştuğu tam olarak bilinmese de, sarkoidoz rsiki oluşturan bazı etkenlerin olduğu bilinmektedir. Bunlar;
- Yaşam alanlarında veya çalışma alanlarında, küf ve küf kokusuna çok uzun süreler maruz kalmak,
- Tarım alanında çalışmak ve böcek öldüren tarım ilaçları,
- Bir takım mikrobik enfeksiyonlar,
- Kalıtsallık.
Sarkoidoz hastalığı belirtileri nelerdir?
Sarkoidoz, en çok başta akciğer olmak üzere gözlerde ve deride görülmektedir. Belirtiler, tutmuş olduğu organa bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir. Bazı hastalarda hiçbir belirti göstermezken, ancak akciğer grafisinde belirlenen anormal bulgularla teşhis edilir.
Sarkoidoz belirtilerinin olduğu bireylede yorgunluki gece terlemesi, kilo kayıpları ve halsizlik gibi şikayetler olabilmektedir. Öne çıkan belirtileri ise;
- Akciğer tutulumundan dolayı en çok kuru öksürük ve nefes darlığı,
- Yüksek ateş,
- Hafif şiddette göğüs ağrısı,
- Lenf bezinde büyüme,
- Burunda tutulum olduğunda koku alamama, gırtlakta tutulum olduğunda yutmada zorluk ve ses kısıklığı,
- Sarkoidoz ciltte %25-35 gibi bir oranda tutulum gösterir. Bu durumda deri lezyonu şikayetleri olabilir,
- Ciltteki tutuluma bağlı olarak, deriden kabarık menekşe renkte bir lezyon olan lupus pernio bu hastalığa özgü bir belirtidir.
- Gözlerde gözyaşı bezleri, konjunktiva ve diğer bölgelerinde de tutulabilir. Gözde üveit oluşması halinde kızarma, yaşarma, ağrı, batma ve ışık hassasiyeti olabilir.
- Kalp tutulumu olması halinde ritim bozukluğu ve foksiyon bozuklukları meydana gelebilir.
- Eğer sinir sistemini tutarsa yüz felci, işitme, kaybı ve kasılmalar gibi birçok belirti verebilir.
- Dalak ve karaciğer tutulumunda ateş, sarılık, karın ağrısı ve sarılık gibi nadir görülen belirtiler olabilir.
- Hastada eklem iltihabı ve eklem ağrılarına yol açabilir. Daha çok diz ve ayak bileği gibi büyük eklemlerde tutulum yapabilir.
Bazı hastalarda aktif D vitamininde artış görülür ve bundan dolayı da bağırsaklardan kalsiyum emilimi artabilmektedir. İdrarda kalsiyum atımı artacağı için de sıklıkla böbrek taşları görülür. Tüm bunların neticesinde bazı hastalarda idrarada ve kanda kalsiyum yüksekliği gelişebilmektedir.
Sarkoidoz hastalığında tanılama:
Sarkoidoz tanısının yapılabilmesi için, yukarıda saydığımız belirtilerin yanı sıra akciğer grafisi, PET ve tomografi gibi uyumlu radyolojik bulgular gerekmektedir. Kesin tanı koymak için, biyopside nonkazeifiye granülomun görülmesi gerekmektedir. Yani radyolojik bulgular, biyopsi ve belirtilerle birlikte sarkoidoz tanısı konulabilmektedir.
Sarkoidoz, yapılan bazı labotaruar testlerinde yükseklik meydana getirebilmektedir. Örneğin kalsiyum yüksekliği, anjiyotensin dönüştürücü enzim yüksekliği, idrarda kalsiyum atımında artış olabilir, ancak bunlar sadece sarkoidoz hastalığına özgü durumlar değildir ve tanı koyabilmek için yeterli değillerdir.
Sarkoidoz hastalığının tedavisi:
Sarkoidoz tedavisinde prednizon ve bazı kortikosteroidler gibi temel bazı ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçların yeterli gelmemesi halinde savunma sistemini baskılamaya yarayan immünsüpresif ilaçlar kullanılabilmektedir.
Sarkoidoz hastalığında gidişat:
Sarkoidoz hastalığında gidişat, hastalığın tuttuğu organa ve yaygınlığına bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir. Yıllar içinde hastalık, hastaların yaklaşık üçte ikisinde gerileme göstermekte ve kalanında ise ilerleyerek organ fonksiyonlarında bozukluklara yol açabilmektedir. Sarkoidoz hastalarının yaklaşık %5’inde ölüm yaşanmaktadır.
