Ülser, midede hafif bir yanma, dolgunluk, şiddetli bir ağrı ve kusma ile süren belirtilerle görülmektedir.
Ülser nedir?
Mide veya onikiparmak bağırsağının, pepsin ve mide asidi ile hasar görüp doku kayıplarının olmasına ülser adı verilir. Midedeki doku kaybının yanında onikiparmak bağırsağında veya midede pepsinden kaynaklanan yaralar meydana gelmektedir. Bu yaralara enflamasyon denmekte ve Türkiye’deki vakalarda genellikle onikiparmak bağırsağında rastlanmaktadır. Kadınlara oranla erkeklerde 3 kat daha fazla ülser vakası görülmektedir. En çok 30-50 yaş aralığın da görülen ülser, 60 yaş ve üzerindeki kadınlarda çok daha fazla görülür.
Midedeki ülserlere gastrik ülser, onikiparmak bağırsağındaki ülserlere de duoedenum ülseri veya bulber ülseri adı verilmektedir. Bu ülserler 3-5 mm – 5 cm arasında genişliklerde olabilmektedir.
Ülserin nedenleri nelerdir?
Mide görevini yaparken kendini de korumaktadır. Mukozal defans sistemleri, hücre yenileme sistemleri ve midenin düzenli hareketleri sayesinde bu korumayı gerçekleştirmektedir. Bu koruma mekanizmaları hücresel seviyede elektriksel ve hormonal uyarılar kullanmakta, başka organ ve sistemlerle uyum içinde çalışmaktadır. Fakat midenin bu koruyucu mekanizmaları ile midede problem meydana getirecek mekanizmalar arasında dengesizlik oluşursa mide ile ilgili yakınmalar artar. Bunlar da kendisini reflü, peptik ülser, gastrit, dispepsi ve mide kanserine kadar giden türlü hastalıkları beraberinde getirebilir.
Ülseri ortaya çıkaran bazı faktörler bulunmaktadır. Helicobakter pylori bakterisi ile alkol ve sigara kullanımının yanı sıra bazı ilaçlar da ülsere yol açan önemli faktörler olarak öne çıkmaktadır. Bunların dışında ülsere yol açan diğer nedenler de şöyledir;
- Sağlıksız v e dengesiz beslenme alışkanlıkları,
- Aşırı miktarda tuz alımı,
- Yenen besinlerin az çiğnenmesi,
- Uzun süreli aç kalınması,
- Midenin aşırı şekilde doldurulması,
- Uykusuz kalmak,
- Yorgun ve bitkin olmak,
- Tüketilen besinlerde hijyene dikkat edilmemesi,
- Stres,
- Genetik faktörler.
Gerçekleştirilen araştırmalar göstermiştir ki; deprem ve savaş gibi afetler toplumdaki peptik ülser ve mide kanamalarını arttırabilmektedir. Özellikle ekonomik buhran dönemlerinde bu tür bulgular vardır ve özellikle yoğun stresli olunan dönemlerde fonksiyonel dispepsi durumu gözlemlenmektedir.
Ülser belirtileri nelerdir?
Kimi zaman oldukça rahatsızlık verici ve belirgin olan ülser belirtilerinin en yaygın görüleni, karnın üst bölümünde yanma ve kemirme şeklinde hissedilen ağrılardır. Ülser daha çok öğün aralarında kendisini göstermektedir. Onikiparmak ülseri bulunan kişiler geceleri uykularından uyanabilmektedirler. Ülser belirtileri olarak şunları sıralayabiliriz;
- Mide yanması ve ağrısı,
- Mide bulantısı,
- Kusmayla birlikte rahatlama,
- İştahsızlık,
- Kilo kaybının olması,
- Gaz ve şişkinlik hali,
- Sıkça acıkmak,
- Yemekten sonra midede ağrı,
- Hazımsızlık yaşanması.
Bazı kişilerde hiç belirti vermeyen ülser, kanama ve delinme gibi sorunlara yol açabilmektedir. Ülser belirtileri daha çok bahar ve sonbahar aylarında artmaktadır ve fark edildiğinde mutlaka bir sağlık kuruluşuna gidilmelidir.
Ülser teşhisi nasıl yapılır?
Ülser teşhisinde en etkili ve doğru yöntem endoskopi uygulamasıdır. Bazı hastalarda baryumlu mide duedenum grafisi de endoskopiden sonra uygulanabilmektedir. Hastalığın mide kanserine dönüşmesinin önüne geçebilmek için, endoskopi uygulamasıyla erken teşhis edilebilmesi önem taşımaktadır.
Ülser tedavisi nasıl yapılır tedavi yöntemleri nelerdir?
Ülser teşhisi konulduktan sonra üst gastrointestinal sistem endoskopi ya da gastroskopi tedavide altın standart olarak kabul edilmektedir. Gastroskopi tekniğiyle ülserler kolaylıkla görülebilmekte ve biyopsi alınabilmektedir. Mukozada mikroskobik değişimler ve halicobakter pozitif olursa enfeksiyon karşıtı antibiyotik tedavisi ile mide asidinin baskılanmasını sağlayan ilaçlar kullanılmaktadır. Gastroskopi esnasında endoskopik tedavilere başvurularak ülser kanamaları durdurulabilmektedir.
Ülser tedavisinde H2 reseptör blokerleri ve proton pompa inhibitörleri gibi ilaçlar kullanılmaktadır. Ülser tedavisinde kullanılan ilaçlar mide asitlerini azaltmakta ve hastanın şikayetlerini azaltmaktadır. Bununla birlikte mide asidinin ülser üzerindeki etkisini yok ederek iyileşmesine imkan sağlamaktadır.
Birçok ülser vakasında tedavi ilaçlarla tamamlanmaktadır. İlaç tedavisinin haricinde pepsin ve asit salgısının ününe geçebilmek amacıyla vagus siniri de kesilebilmektedir. Ancak bu yöntem, ülserin tekrarlamasına yol açabilmektedir. Ülser vakalarının bir kısmında kanama, delinme ve strenoz gibi durumlar söz konusu olursa ameliyat gerekli olabilir. Ülser hastalıkları kronik ve tekrarlayıcı hastalıklardır. Ömrü kısalmasından ziyade yaşam kalitesini düşürmektedir. Tedavisi yapılmayan bir ülserin iyileşme süresi 10-15 yıla kadar çıkabilmektedir. Ülser tedavisinde ülser diyeti de katkı sağlayan bir faktördür.
Ülser diyeti nedir?
Mide yanmasının giderilmesi amacıyla tüketilen bir süt dahi ülseri ilerletebilmektedir. Bundan dolayı, ülseri olan kişiler midelerini rahatsız eden, mide salgısını arttıran gıda ve içeceklerden sakınmalıdırlar. Acılı, ekşili ve soğan bulunan besinler yakınmalarınızı arttırıyorsa bunlardan uzak durulmalıdır. Sigara içilmesi ise, ülser tedavisini bloke etmekte ve iyileşme sürecini uzatmaktadır. Bunun yanı sıra alkol tüketimi de mukoza direncini bozarak, ülser ve gastritin tedavi sürecini zora sokar. Eğer akut ülser durumu söz konusuysa hiçbir şekilde alkol tüketilmemesi gerekmektedir.
Ülserden korunma yolları ve ülsere iyi gelenler;
- Düzenli ve sağlıklı bir beslenme alışkanlığı edinin,
- Güne kahvaltıyla başlayın ve öğünleri ihmal etmeyin,
- Aşırı şekerli, tuzlu, yağlı ve kızartmalardan uzak durun,
- Yeteri kadar sıvı almaya özen gösterin,
- Kahve çay tüketiminizi sınırlayın,
- Akşam öğünlerinde buharda pişirilen yemekler tüketin,
- Porsiyonlarınızı küçültün,
- Uzun süre aç kalmayın,
- Tatlı ihtiyacınızı taze ve kuru meyvelerle, meyveli yoğurt ya da sütlü tatlılarla karşılayın.
Mide ülseri nedir neden olur belirtileri ve tedavisi
Kaynak: Bu yazı, memorial.com.tr/saglik-rehberleri/ulser/ kaynak alınarak özgün olarak oluşturulmuştur.
