Radyoterapi halk arasında ışın tedavisi olarak bilinmektedir. Kanser hastalığında, kanserli hücreleri öldürmek amaçlı sadece o bölgeye verilen radyasyondur. Tümörlü olan alan belirlenir ve ışınlar sadece oraya gönderilir. 15-20 dakikalık seanslarla uygulanmaktadır. Hasta normal hayatına aksatmadan devam eder.
Radyoterapi hangi kanserlerde kullanılır?
Organlara zarar vermediğinden, artık pek çok kanserde kullanılmaktadır. Jinekolojik kanserlerde, baş, boyun kanserlerinde, prostat kanserinde çok başarılı sonuçlar vermektedir. Beyin tümörü ameliyatı sonrasında, küçük alanları temizlemek amaçlı en uygun tedavi şeklidir. Bazen, tümörü ameliyat etmeden önce küçültmek için kullanılmaktadır.
Cilt kanseri, baş ve boyun, beyin tümörü, meme kanseri, prostat, mesane, kadın hastalıkları, yumuşak doku tümörleri, kemik tümörü, sindirim sistemi kanserleri, lenfoma ve çocuklarda oluşan tümörlerde radyoterapi sıklıkla kullanılmakta ve başarılı olmaktadır.
Radyoterapi nasıl uygulanır?
Radyoterapi, dışarıdan ve içerden olmak üzere iki türde yapılmaktadır. Işınların kanserli dokuya yönlendirilmesi işlemidir. Eskiden radyoterapide doku hasarı olurdu, bu da hastalarda ciddi sıkıntılara neden olmaktaydı. Radyoterapi tekniğinin ilerlemesi ile birlikte, ışın artık sadece tümörlü dokuya verilmektedir. Böylece hasta, farklı hücre ve dokularında hasar yaşamamaktadır.
Doktorlar hangi tür radyoterapi almanız gerektiği hakkında karar verir ve ona göre tedavi uygularlar. Kanser tedavisinde hastanın kanserinin durumu, hastanın sağlık durumu, yaşı ve cinsiyetine göre şekillenir. Radyoterapi sonrasında hasta dışarıya radyasyon yaymaz. Temasta oldukları kişilere zarar vermezler.
Radyoterapi cihazları nelerdir?
Radyoterapide çok farklı cihazlar kullanılmaktadır. Bu cihaz seçimi, kanserin türüne ve evresine göre yapılır. Tümörün tipi, vücutta bulunduğu yer ve derinliği seçimde çok önemlidir. Tedavide; TrueBeam, Trilogy, elekta versa HD ve Linac kullanılır.
TrueBeam STX; Hemen hemen vücudun tüm bölgelerinde kullanılan bir ışın teknolojisidir. Robotik görüntüleme, hastanın otomatik konumlanması, hareket yönetimi gibi özellikler barındırmaktadır. Genelde ulaşılması çok zor olan bölgelerde TrueBeam kullanılır. Makine çok yüksek dozlara kadar çıkabilir. Bu nedenle, en az seans bu ışınla yapılabilir.
Trilogy; Tüm radyoterapi cihazlarının hepsini barındırır. Cihaz, IMRT, IGRT, SRT/SRC şeklinde üç adettir. IMRT, kanserli bölgede olan dokulara yüksek doz ışın yollarken sağlıklı olan dokular korunur. IGRT, yalnızca tedavi öncesinde değil, tedavi sırasında da görüntülenir. Böylece cihazda asla kayma olmamaktadır. SRT/SRC yönteminde, milimetrik olan bölgelere bile ışın yollanır.
Elekta Versa HD; Hastaya verilecek olan ışın ve dozlar, en hızlı ve doğru şekilde hesaplanır. Bu nedenle dokular zarar görmez. Tedavi sürecini çok kısaltan doz ayarlaması yapmaktadır.
Linac; Farklı kullanım enerji seviyesi ile çalışmaktadır. Çıkan ışının enerjisi yükselir, fakat normal dokular hasar almaz.
Radyoterapi tedavisinde dikkat edilecekler:
Radyoterapiye başlamadan önce mutlaka kullandığınız diğer ilaçları anlatınız,
Seans öncesinde mutlaka dinlenin, rahat edeceğiniz pamuklu giysiler giyin,
Kilo kaybını önlemek amaçlı dengeli ve sağlıklı beslenin,
Dökülen saç ve tüyler önemli değildir. Çünkü tedavi bitince hemen geriye çıkacaklardır,
Cilt hassaslaşacağından parfüm ve krem kullanmayın, güneşten sakının ve günde 2-2.5 litre kadar su için,
Günde yarım saat kadar yürüyün, hafif egzersiz yapın,
Psikolojik destek almanız sizi çok daha iyi kılacaktır, unutmayın.
Radyoterapi yan etkileri nelerdir?
Kanda alyuvarlar etkilendiğinden, hasta kendini yorgun ve halsiz hisseder.
Enfeksiyonlara karşı direnç düştüğünden, enfeksiyona yakalanma oranı yükselir.
Vücudun belirli yerlerinde küçük kanamalar ve çürümeler oluşur.
Radyoterapi alınan ciltte hafif kızarıklık, sulu ve açık yaralar oluşabilir.
Bazen dişlerde çürüme ve ağız içi yaralar oluşabilir.
Uygulandıktan sonra saçlar ve tüyler dökülür, fakat tedavi sonrasında daha gür saçlar çıkmaktadır.
Göğüste daralma, yutma güçlüğü, ishal, bulantı ve kusmalar oluşabilir.
Radyoterapi tedavisi ne kadar sürer?
Yaklaşık olarak, 3-7 hafta aralığında radyoterapi uygulanmaktadır. Bu durum bazen çok daha kısa sürebilir. Hafta sonları mutlaka ara verilir. Bu süre içinde normal ve sağlıklı dokular tekrar oluşur. Alınacak olan doz ve süresi kanserin tipi, tümörün yerleşimi ve genel sağlık durumuna göre şekillenir.
Radyoterapi cinselliği etkiler mi?
Radyoterapi cinselliği etkilemez, fakat pek çok hasta cinsel isteksizlik yaşar. Bunun nedeni psikolojiktir. Bazı jinekolojik kanserler dışında cinsellikte bir yasak yoktur.
Kaynak: Bu yazı, memorial.com.tr/saglik-rehberleri/radyoterapi/ kaynak alınarak özgün olarak oluşturulmuştur.
