Herkes için rahatsızlık verici bir rahatsızlık olan mantar hastalıklarından korunma yolları, tedavisi ve belirtileri ile ilgili bilmediklerinizi yazımızda bulabilirsiniz. Bir deri enfeksiyonu olan mantar hastalıkları ve tedavi şekilleri hakkında merak ettikleriniz işte burada;
Mantar hastalıkları
Yüzyıllardır insanların en fazla rahatsızlık duyduğu hastalıklardan biri olan mantar bir deri enfeksiyonudur. Doğada oldukça fazla sayıda bulunan mantarlar, daha çok nemli ve hava almayan ortamlarda yaşayan canlılardır. Mantar hastalıkları, aslında önemli bir kitleyi etkiler. Ancak çoğu kişiye rahatsızlık vermediği için, mantar tedavisi için sağlık kuruluşlarına giden hasta sayısı oldukça azdır. Bu durumda da kişiden kişiye bulaşılabilirlik oranı artış göstermektedir.
Mantarlar, bakteriler gibi mikroorganizmadır. Özellikle dermatofit denilen türleri, derinin üst tabakası olan ve keratin adı verilen bölgeleri, tırnak ve saç gibi dokuları sevmekte ve buralarda hastalık meydana getirmektedir. Mantarların yerleşebilmesi için nemin de kesinlikle olması gerekmektedir.
Mantar hastalıklarının her zaman oluşumundaki temel neden, başka bir mantarlı dokudur. Bu durum doğanın kendisinden de olabilir veya bir başka kişiden de olabilir. Daha çok yaz mevsiminde, mantar hastalığı bulaşma riski önlem alınmadığı taktirde oldukça yüksektir. Bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler, antibiyotik kullanımı bulunanlarda ve çocuklarda mantar hastalıklarının görülme oranı çok daha fazladır. Mantar enfeksiyonu daha çok ayak parmaklarının arasında ve kasıklarda görülmektedir.
Mantar hastalıklarının nedenleri
- El ve ayakların nemli ya da ıslak kalması, banyodan, havuzdan ya da denizden çıktıktan sonra gerektiği kadar kurulanmamak
- Yaz mevsiminde hava almayan kapalı ayakkabılar giymek, bu nedenle mantar için gereken nemli ve havasız ortamın oluşturulması
- Yine özellikle yaz mevsiminde derinin üzerinde kalan terlerin uzun süre arındırılmaması
- Kişisel hijyene gereken özenin verilmemesi. Çorap, ayakkabı, terlik ve havlu gibi ortak kullanımdaki eşyalara dikkat edilmemesi. Özellikle havuz ya da plaj gibi ortak kullanım alanları mantar enfeksiyonunun bulaşması için çok uygun alanlardır. Bununla birlikte ortak kullanılan tırnak makası ve törpü gibi malzemeler de tırnak mantarı bulaşma riskini arttırmaktadır.
- Genellikle askerlerde, gençlerde, sporcularda ve aşırı terleyen kişilerde mantar hastalıklarının görülme oranı daha yüksektir.
Mantar, genellikle kıvrımlı derilerin olduğu bölgelerde yerleşebilmektedir. Bu tür yerlerde sınırlı ancak net kızarıklıklar olur ve aşırı kaşıntı yapabilmektedir. Tırnakta yerleşmişse renk ve şekil değişikliğine yol açabilir.
En yaygın mantar hastalıkları
Mantar hastalıklarının türü farklı olsa da tedavilerinde önemli bir değişiklik olmaz.
Tinea pedis ( ayak mantarı )
Ayak parmaklarında oluşan bir mantar hastalığı türüdür. Parmaklarda beyazlık derisinde soyulma ve kaşıntı gibi belirtileri vardır. İlerlemiş olan durumlarda enfeksiyon da görülebilmektedir. Tinea pedis yani ayak mantarına candida veya dermatofit adı verilen maya mantarı yol açabilmektedir. Hastanın aile hikayesine bakıldığında diğer aile fertlerinde de benzer durumların olduğu görülebilir. Daha çok ortak kullanılan terlik, ayakkabı ve çoraptan, hamam ve havuz gibi ortamlardan veya uzun süre bot giyilen askerlik dönemlerinde oluşma ihtimali oldukça yüksektir.
Tinea korporis
Vücuttaki herhangi bir bölgede oluşan mantar hastalığına verilen addır. Bu mantar hastalığı vücutta pullanma, kaşıntı ve kızarıklıkla başlamakta ve halka biçiminde yayılma göstermektedir. Genellikle kasıklarda ve ellerde olmaktadır. Kadınlarda daha çok nemli kalabildiği için göğüs altlarında, erkeklerde de kasıklarda görülmektedir. Candida denilen maya mantarı, kadınlarda göğüs altlarında çocuklarda da beslenme bölgesinde görülmektedir.
Tinea kapitis (saç kıran)
Saçları veya kafa derisini tutan mantar enfeksiyonuna tinea kapitis adı verilmektedir. Genellikle çocuklarda yaygın olarak oluşur. Kişiden kişiye bulaşanlarında saçların döküldüğü alanda hafif kızarıklık ve pullanma görülebilmektedir. Bu tür bir mantar hastalığında saçlar kolaylıkla ele gelmekte ve kısa sürede saçsız bir alan oluşmaktadır. Tinea kapitis ya da saç kıran, hayvanlardan bulaşmaktadır ve iltihaplanma riski oldukça yüksektir. Ortaya çıkan kızarıklıklar ise oldukça belirgin haldedir.
Onikomikoz
Tırnaklarda görülen bir mantar hastalığı çeşididir. Genellikle ayak tırnaklarında kalınlaşma, renklerinde değişme veya tırnak kopmaları yaşanabilmektedir. El tırnakları ayak tırnaklarına nazaran daha az tutulmaktadır. Ayak tırnaklarındaki tutulum genellikle ayak mantarına eşlik etmektedir. Bu hastalıkta genellikle ortak kullanılan terlik, ayakkabı, banyo, hamam veya havuzlar oluşmasını sağlamaktadır.
Tinea barbae
Bu mantar türü de sakallarda görülen bir mantar enfeksiyonudur.
Yeni doğan bebeklerin ağız bölgesinde de pamukçuk türü denilen bir mantar enfeksiyonu sıklıkla görülmektedir. Pamukçuk türü mantar hastalığının tedavisi ılık bir suda karbonat çözeltisi hazırlayarak basit bir uygulama yapmaktır. Şayet pamukçuk mantarı bu uygulama ile geçmediyse doktora gidilmelidir.
Mantar hastalıklarında tedavi
Öncelikli olarak yapılması gereken şey mantarın nedenlerinin ortadan kaldırılmasına yönelik uygulamalardır. Mantar olan bölgenin mevcut neminden arındırılması için çok iyi bir şekilde kurulanması ve pudra kullanılması gerekmektedir. Buna ek olarak ayakkabı, terlik, havlu, tırnak makası, törpü, iç çamaşırı gibi kişisel eşyaların ortak kullanılmaması ve hijyenine özen gösterilmesi gerekmektedir. Mantar hastalıklarında tedavi, aynı evi paylaşan fertlerin kişisel hijyenlerine dikkat etmeleriyle etkili olmaktadır.
Mantar hastalıklarının tedavisinde mantar karşıtı antimikotik ilaçlar da kullanılmaktadır. Tedavi amacıyla deriden uygulanan kremler, dirençli ve yaygın mantarlarda ve tırnak mantarlarında ağızdan alınan tablet ilaçlar kullanılabilir.
Mantar tedavisi 3-4 haftalık bir süreci kapsayabilmektedir. Tırnak mantarlarında bu süre 4 aya kadar çıkabilmektedir. Mantar hastalığının tedavisinde süreklilik çok önemlidir ve alınan ilaçlar kesinlikle doktor kontrolünde kullanılmalıdır.
Kronik rahatsızlıkları olan kişiler, özellikle karaciğer sorunları bulunanlar ilaçla tedavide doktorlarına bilgi vermelidirler. Şeker hastalarında ise tedavinin yapılması, ilerleyen dönemde ciddi bir sorunla karşılaşılmaması açısından çok önemlidir. Yapılan tedavilerin başarılı olması halinde, aklıdan çıkarılmaması gereken nokta mantar hastalıklarının nüksedebileceğidir.
Mantar hastalıklarından korunma yolları
Öncelikle mantar hastalıklarından korunmak için kişisel hijyen önemli bir konudur, fakat tek başına yeterli değildir. Ortak kullanılan alanlar ve eşyalar, mantar hastalıklarının bulaşması ve yayılması bakımından önemli etkiye sahiptirler. Dikkat edilmesi gereken noktaları sıralayacak olursak;
- Havuz, hamam, banyo ve plaj gibi ortak kullanım alanlarında bulunduktan sonra, ayakların ve ellerin çok iyi arındırılması ve kurutulması gerekmektedir.
- Aile bireylerinden herhangi birinde mantar hastalığı geçiren varsa, ilk yapılacak şey kişisel eşyaların mutlaka ayrılması ve ortak kullanılmamasıdır.
- Mantar bulaştırma riski olan kişisel eşyalar, her zaman ait olduğu kişiye özel olmalıdır.
- Cildin pH dengesini bozabilecek olan aşırı terlemenin ortadan kaldırılması önemlidir.
- Aşırı terleme olan vücut bölgeleri sürekli kurulanmalı ve temiz tutulmalıdır. İlaveten pudra kullanılabilir.
- Özellikle kapalı ayakkabılar temiz tutulmalı, kullanılmadığı zamanlarda pudra dökülerek bekletilmelidir.
Mantar hastalığı için hangi bölüme gidilir?
Mantar şikayetleri için deri ve cilt hastalıkları bölümüne gitmelisiniz.
Not: Mantar, beslendiği müddetçe yayılım gösterir. Fakat şeker hastalığı gibi kronik bir hastalık varsa, mantar başka enfeksiyonların gelişmesine de ortam hazırlayabilir. Bundan dolayı diyabetik ayak bakımı en önemli konulardan biridir.
