Kanda Demir Eksikliği Kansızlık Demir İlaçları ve Kullanımı

kanda demir eksikliği-99

Kanda demir eksikliği, kansızlık, demir ilaçları ve kullanımı: Demir mineralinin faydaları, demir eksikliği ve demir ilaçları ile ilgili her türlü bilgiyi yazımızda bulabilirsiniz. Demir çok önemli bir mineral olup, vücuttaki pek çok protein ve enzimin yapısında bulunmaktadır. Özellikle kan yapımını sağlamak için yeterli düzeyde demir alınması gerekmektedir.

Demir eksikliği, dünya nüfusunun yaklaşık %30’unda vardır ve en önemli beslenme sorunudur. Ülkemizdeki kadın ve çocukların çoğunluk kısmında da demir eksikliğinden kaynaklanan kansızlık sorunu bulunmaktadır.

Demir minerali, kırmızı kan hücrelerinin yapısındaki oksijeni taşıyan hemoglobin denen proteinde bulunmaktadır. Demir eksikliği durumunda dokulara yeterli oksijen taşınamaz. Bundan dolayı da performans düşüklüğü, yorgunluk ve bağışıklıkta zayıflık meydana gelmektedir. Bunun yanında aşırı demir alımı da zararlıdır ve hatta ölümle bile sonuçlanabilir.

İnsan vücudundaki demirin üçte ikisi hemoglobin’de, %15’lik bölümü de dalak ve karaciğerde bulunmaktadır. Dalak ve karaciğerde bulunan demir depo edilmiş şekildedir ve buna ferritin denmektedir. Ayrıca kaslarda oksijen taşıyan myoglobulin’de ve bazı enzimlerin yapısında yer almaktadır. Vücuttaki demir depoları, bağırsaklardan elde edilen demirle düzenlenir. Yetersiz demir alımı ya da kan kaybı sebebiyle demir eksikliği ortaya çıkarsa kansızlık oluşmaktadır. Kadınlarda görülen aşırı adet kanamaları demir eksikliğinin neticesidir.

Bağırsaklardan demir emilimini ne bozar ya da arttırır?

Besinlerin tüketilmesiyle vücuda alınan demirin yalnızca %10-15’i bağırsaklardan emilir. Demir depoları bağırsaklardan demir emilimini etkilemektedir. Vücutta demir eksikliği varsa bağırsaklardan daha fazla demir emilimi yapılmaktadır. Şayet demir fazlalığı varsa da bağırsaklardan daha az miktarlarda emilmektedir. Etteki demirin emilimi daha iyi yapılabilirken, sebzelerdeki demirin emilimi daha az yapılabilmektedir.

Etteki proteinler ve C vitamini demir emilimini arttırmaya yaramaktadır. Besinlerdeki kalsiyum, pirinç, çay, bakliyat, soya yağı veya proteini, bağırsaklardan demir emilimini düşürmektedir. Ferritin adı verilen demir miktarı kanınızda az ise veya demir yetmezliğinden kaynaklanan kansızlık sorunu bulunuyorsa, çayın yemek arasında ve yemeklerden en az bir saat kadar sonra içilmesi gerekmektedir.

Demir içeren gıdalar nelerdir?

En fazla kırmızı ette bulunur, beyaz ette ise oldukça azdır. Özellikle kuzu ciğeri, kepekli ekmek, kuru kayısı, yumurta, sığır eti, kırmızı şarap, kuru fasulye, soya, patates, bezelye, pekmez, kuru üzüm ve ıspanak gibi gıdalarda da demir minerali bulunmaktadır. Kırmızı et tüketmeyenlerde genellikle demir eksikliği ile kansızlık görülmektedir. Her ne kadar kolesterol sorunu olsa da haftada bir defa haşlama olarak kırmızı et tüketilmesi gerekmektedir.

Günlük demir gereksinimi nedir?

7- 12 aylık bebekler için 11 mg/gün

1-3 yaş çocuklarda 7 mg/gün

19-50 yaş erkeklerde 8 mg/gün

Gebelik döneminde 27 mg/gün

Emzirme döneminde 9-100 mg/gün demir ihtiyacı vardır.

Kadınların adet dönemlerinde aşırı kanamaları ya da başka kanamalar meydana geldiğinde vücut demir eksikliğini depo demirlerden yani ferritin’den karşılamaya çalışmaktadır. Ferritin’in azalmasıyla da kansızlık ortaya çıkar. Demir eksikliği meydana geldiğinde de kandaki ferritin oranı düşer. Bundan dolayı demir eksikliğinin olup olmadığının anlaşılabilmesi için kandaki ferritin oranı ölçülür.

Demir eksikliğinin nedenleri

  • Az miktarda demir almak, kırmızı et tüketmemek ve vejetaryen bir beslenme
  • Bağırsak hastalıkları ve bağırsaklardan demirin az emilmesi
  • Aşırı kan kaybı
  • Gebelik gibi durumlarda demir gereksiniminin artış göstermesi
  • Diyalize giren hastalar
  • A vitamininde eksiklik

Demir eksikliğine bağlı kansızlık

Demir kaybı alımından fazla olursa ilk önce demir depoları azalır. Dolayısıyla da kandaki ferritin düzeyi azalır. Dünya nüfusunun yaklaşık %30’unda demir eksikliğine bağlı kansızlık yani anemi bulunmaktadır. Belirtilerini sıralamak gerekirse;

  • Halsizlik ve yorgunluk hali
  • Tırnaklarda kırılma, solgunluk ve çarpıntı durumu
  • Üşüme, baş dönmesi ve baş ağrısı
  • Uykusuzluk
  • İş veriminde düşüklük, performans düşüklüğü
  • Okul performansında gerileme, beyin fonksiyonlarında azalma
  • Vücut direncinin düşmesi ve enfeksiyonlara yakalanma sıklığının artması
  • Dildeki iltihaplar
  • Bazı hastalarda toprak yeme hali

Kimlerin ilave demir alması gerekiyor

Fazla miktarda demir kaybı yaşayan ve demir ihtiyacı ortaya çıkan kişilerin ilave demir ilacı almaları gerekmektedir. Demir ihtiyacı gerektiren durumları sıralamak gerekirse;

  • Hamileler
  • Erken doğan bebekler
  • Anneyi emen bebekler
  • Ergenlik çağına giren kız çocukları
  • Aşırı adet kanaması yaşayan kadınlar
  • Diyalize giren hastalar
  • Mide ve bağırsak hastalıkları bulunanlar

İlave demir ilacı alınırken dikkat edilmesi gerekenler:

Demir eksikliğine bağlı kansızlık sorunu olanlara ilave demir ilacı verilmektedir. Bununla elde edilmek istenen demir depolarını yeniden doldurmak ve kansızlığı düzenlemektir. Kanda hemoglobin düşüklüğü varsa önce ferritin düzeyine bakılır. Ferritin 15 mikrogram/lt’den daha düşük bir düzeydeyse demir ilacı alınmasına gerek duyulur. Bu ilaçlarda demir, ferik ve ferroz durumunda bulunmaktadır.

Demir ilaçları daha çok aç karnına alınmaktadır ve daha iyi emilimi sağlanır. Demir ilaçlarının bir kısmı sıvı formunda flakon içindedir ve bu şekilde içilmektedir. Demir ilacı alımında hastalarda bulantı ve kusma, dışkıda koyulaşma, ishal ve kabızlık yaşanabilmektedir. Bun tür durumların önüne geçebilmek için ilaç gıdalarla birlikte ve düşük dozlarda alınmaya başlanır, sonrasında dozu arttırılabilir.

Demir ilacının antiasit denen mide haplarının alımından dört saat kadar sonra alınması gerekmektedir. Demir ilacı bazı durumlarda iğne olarak kabadan alınabilmektedir. Demir ilacı tedavisiyle birlikte kandaki hemoglobin oranı 2-3 hafta sonra artış göstermeye başlar.

Demir ilacı alan hastaların bazılarında kansızlık giderilemeyebilir. Bu durumlarda hastaya yanlış teşhis konulmuştur, talessemi ya da myelodisplastik sendrom gibi kan hastalıkları olabilir. Demir ilacına cevap vermeyi önleyen böbrek yetmezliği ve kronik hastalık anemisi gibi bir hastalık ta bulunabilir. Emilimi bozabilen antasit gibi ilaçları demir ilacı ile birlikte alıyor da olabilirler. Hastada demir kaybı düşünülenden daha çok olabilir ya da hastanın demir emilim bozukluğu gibi bir sorunu da var olabilir.

Demir ilacı bilinçsizce kullanılmamalıdır:

Demir ilacı kontrolsüz bir şekilde alınabilecek ilaçlardan değildir. Vücutta fazla demir olması kemik iliğinde, karaciğerde ve kalpte birikebilir ve hastaya zarar verebilir. Kandaki demir miktarı aşırı bir düzeye geldiğinde kalp yetmezliği ve siroz gibi sorunlar yaşanabilir. Bu nedenle demir eksikliğinden şüpheniz varsa doktorunuza başvurmanız ve tüm kontrollerinizi yaptırmanız önemlidir.

2 Comments

  1. Çağla 29 Temmuz 2017
  2. Emrah 14 Ocak 2018

Leave a Reply