İshal, dışkının sıvı halde çıkmasına verilen isimdir. Bulaşıcı bir hastalıktır ve günde 3 defadan fazla sulu dışkılama ile tanısı koyulur. Özellikle yaz aylarında ishal vakaları artar. Yoğun sıvı kaybı yarattığından, kaybedilen sıvının acilen yerine koyulması çok önemlidir. Özellikle çocuklarda ve yaşlılarda hayati risk haline gelebilir.
İshal nedir?
Dışkının sıvı çıkmasıdır. Çok ağır ishallerde günde 13 litre kadar sıvı kaybedilir. Acil ve sürekli olarak tuvalete gitme ihtiyacı, büyük tuvaleti tutamama, susuzluk, kusma, bulantı, halsizlik ve karın bölgesinde kramplar halinde gaz olması ishalin başlıca semptomlarıdır.
Yaz ishali nedir?
Yaz ishali en çok çocukları etkilemektedir. Anne sütü alan bebeklerde 6’dan fazla, anne sütü almayanlarda 3’den fazla sıvı dışkı ishal olarak kabul edilir. Çocukta ishalin yanı sıra, kusma ve ateş varsa hemen hastaneye gidilmelidir. Bu durum, sıklıkla yaz aylarında daha fazla olduğundan buna yaz ishali denilir. Çünkü sıcak nedeni ile bakteriler çok hızlı olarak suda, tuvaletlerde ve yiyeceklerde çoğalırlar.
İshal nedenleri nedir?
Su ve gıdaların mikroplu olması, süt ve süt ürünleri içememek, parazitler, müshil kullanmak, ilaçların yan etkileri, bağırsak yapısını bozan hastalıklar ve irritabl bağırsak hastası olmak başlıca ishal nedenleridir. İshale neden olan rotavirüs, norwalk ve astro virüsleri vardır. Bu virüsler antibiyotik ile tedavi edilemez. Bakteriyel olduğunda antibiyotikler etki etmektedir.
İshal belirtileri nelerdir?
Sıvı dışkı yapma, büyük tuvaleti tutamama, fazla dışkı yapma, susuzluk, bulantı ve kusma, ateşte yükseklik, halsiz olmak, karın bölgesinde ağrı ve kramplar olması başlıca belirtilerdir. Fakat her insanda farklı belirtiler ortaya çıkmaktadır.
Yaz aylarında oluşan ishaller ateş, kusma, mide bulantısı ve karın ağrısı ile ortaya çıkmaktadır. Çocuklarda kusma ve ishal çok önemlidir. Vücut hızla su kaybettiğinden, kaybedilen sıvı hızlıca yerine koyulmalıdır. Fazla miktarda sıvı kaybı, böbrek yetmezliğine neden olabilir.
İshal bulaşıcı mıdır?
İshal mikrobu son derece bulaşıcıdır. Özellikle tuvaletlerin ortak kullanıldığı alanlarda veya hijyeni sağlamadan tuvaletten çıkan çocuklar yüzünden hemen bulaşır. Bu nedenle, çocuklara tuvalet sonrası elleri iyi yıkamak ve tuvalet hijyeni hızlıca öğretilmelidir.
İshal nasıl geçer?
Bulantı ve kusmanın olmadığı ishallerde; 1 litre suya 1 çorba kaşığı şeker, 1 tatlı kaşığı tuz, 1 çay kaşığı karbonat koyulur ve karıştırılarak hastaya sık aralıklarla içirilir.
Hastanın ateşi var ve beslenemiyorsa, mutlaka hastanede serum takviyesi ile sıvı almalıdır. Dışkı örneği alınarak hastalığın tedavisi planlanmalıdır.
İshal durumu olan kişilere bol lifli ve yağlı gıdalar verilememelidir. Patates, muz, çorba, haşlama, püre, makarna ve pirinç rahatlıkla tüketilebilir.
Çocuklarda ishal tedavisi nasıl yapılır?
Hafif ishal vakasında; kusma ve ateş olmadığında çocuğa bol su içirilir. Hasta daha bebekse, bebeğe anne sütü verilmelidir. Susuzluk incelenmeli ve takviye edilmelidir.
Orta ishallerde; çocuk 6 aylıktan büyükse, eczaneden ishal kiti alınabilir ve bol miktarda su verilmelidir.
İleri ishalde; kronik ishal durumunda hemen hastaneye gidilmelidir. Hastanede dışkı kültürü alınır, kan testi yapılır, açlık testi yapılır ve bağırsaklar incelenir. Bu şekilde hastaya müdahale edilir.
Çocuklarda ishal genelde virüs kaynaklı olduğundan, hastaya antibiyotik tedavisi yapılmaz. Kanlı ishallerde, mukuslu dışkılarda ve yüksek ateşle seyreden ishallerde antibiyotik kullanılmalıdır. Bu durumda bile hastaneye gidilmelidir ve doktor söylemedikçe antibiyotik kullanılmamalıdır. Genel olarak, çocuklarda olan ishallere bir ilaç ile müdahale edilmez.
İshalli çocuk bebekse, anne sütü emzirilmelidir. Anne sütü bebeği ishalden koruyacaktır. Anne sütü alan çocuklar, ishalden çok daha kolay kurtulmaktadır. Çocuk 6 aydan büyükse ev yoğurdu, patates, pirinç lapası ve muz püresi rahatlıkla verilebilir. Çocuğa asla yağlı ve şekerli besin verilmemelidir.
İshalden korunmak için yapılacaklar:
Hava sıcaklığının arttığı durumlarda, besinlerde ve suda bakteriler çok daha fazla üremektedir. Tatil bölgesinde deniz ve havuzlardan bakteri alınabilir. Bu nedenle, tatil yapılacak olan yerin hijyenik olmasına dikkat edin.
Kaynağı belli olmayan, uzun beklemiş olan besinlerden ve sudan uzak durun. Gereğinden fazla meyve ve meyve suyu içmeyin. Alınan gıdaları, özellikle yaz aylarında hemen dolaba koyun ve dışarıda bekletmeyin. Krema, mayonez ve az pişen deniz ürünlerini yazın kullanmayın.
Kişisel temizliğinize dikkat edin. Ellerinizi sürekli sabunla yıkayın. Dışarıda mecbur kalmadıkça tuvalete girmeyin. Tuvalet çıkışında mutlaka ellerinizi yıkayın.
Açıkta satılan yiyecek ve içecekleri içmeyin. Son kullanım tarihi geçmeyen gıdaları tercih edin.
Yaz aylarında, içecekleri soğutmak için içine atılan buzlar enfeksiyona neden olabilir. Bu buzlar, çeşme suyundan yapıldığından sizde ishale neden olabilir.
Kaynak: Bu yazı, memorial.com.tr/saglik-rehberleri/bebeklerde-ishal/ kaynak alınarak özgün olarak oluşturulmuştur.
