Hormonlar olmadan vücudumuz sağlıklı olamaz. Çünkü büyüme, gelişme ve üreme yapılamaz. Çok kuvvetli etkisi olan hormonlar kan yoluyla vücutta taşınırlar. Bugün, bilinen 200 kadar hormon vardır. Hatta, hemen hemen her organ hormon salgısı yapmaktadır. Beyin, kalp ve bağırsaklar hormon salgısı yapmaktadır. İşte, hormonlar ve görevleri;
Hormonların tipleri ve görevleri:
Hormonlar, steroid veya protein yapıdadır. Başlıca görevleri 3 ana grupta toplanır. Bunlar, büyüme, denge ve üremedir.
Büyüme hormonu ve tiroid hormonları büyümede etkilidir.
Vücut dengesini sağlayan hormonlar:
Tiroid hormonu %25 oranında bazal metabolizmayı kontrol eder. Kortizol hormonu ve Paratiroid hormonu kalsiyum ve fosfor dengesini , vazopressin hormonu vücut su dengesini, aldosteron vücut sıvısını kontrol eder, İnsülin açlık ve tokluk kan şekerini kontrol eder.
Kan şekeri düşünce insülin hormonu salınımı azalır. Dokulara ve hücrelere şeker girişi durur, fakat karaciğerde şeker üretimi artar. Vücuttan suyun atılması vazopressin hormonu tarafından kontrol edilse de, kortizol ve tiroid hormonları da bu konuda çalışır. Paratiroid hormonu ve D vitamini kanda kalsiyumu dengeler. Kanda kalsiyum artınca paratiroid hormonu azalır.
Vücutta oluşan herhangi bir stres durumunda çok sayıda hormon etkiye geçer. Travma ve şok durumunda adrenalin ve noradrenalin kana karışır, kalp hızlı atmaya başlar. Kalbin kan miktarını arttırması, kan basıncını ve kanda şekeri arttırır. Büyüme hormonu ve kortizol hormonu yapımında artış olur.
Üreme, cinsiyetin belirlenmesi, cinsel gelişme, gebelik, süt verme, menopoz dönemi de çok sayıda hormon ile planlanır. 28 günde bir defa olan adet görme başlıca üreme hormonudur. FSH ve LH hormonları yumurtalıklarda yumurta gelişimini tetikler. Östrojen ve progesteron ise durumu planlar. Prolaktin, gebelikte memelerden süt salgısına neden olur.
Hormonların yapıldığı bezler ve taşınması:
Hipotalamus, hipofiz, tiroid, pineal bez, pankreas, böbrek üstü bezleri, yumurtalık ve testisler başlıca hormon yapan noktalardır. Beyin ve bağırsaklarda da hormon üretimi olur. Hormonlar kana salgı yapılır. Kanda bazı proteinlere bağlanarak dokulara ve diğer noktalara ulaşırlar. Hücrelerde bağlandıkları yapıya reseptör denilir. Reseptörler aslında kilit gibi çalışırlar. Hormonlar reseptörleri açar ve hücrede etkisini gösterir.
Hormonlar birbirleriyle etkileşim halindedir. Denge, bu etkileşim sayesinde oluşur. Günlük hayatın içinde hormonların bazıları artar, bazıları da çok düşer. Bu, denge sağlanması için otomatik düzenlenmiş bir durumdur. Hormonlar kanda, idrarda veya tükürükte ölçümlenebilir. Bazı ilave testler yapılarak ta ölçümlenme gerçekleştirilebilir.
Hormonlar ve bağışıklık sistemi:
Hormonların bağışıklık sistemi üzerinde etkisi büyüktür. Kortizon ve seks hormonları bağışıklığa en fazla etki eden hormonlardır. Bağışıklık sistemi hastalıkları, salgı bezlerini tahrip ettiğinden hormon hastalıkları meydana getirir. Tip 1 şeker hastalığı, haşimato, graves ve addison hastalıkları buna en iyi örneklerdir.
Hormonlar ve sinir sistemi:
Sinir hücreleri arasında olan etkileşimi nörotransmitter hormonu sağlar. Bu hormonlar adrenalin ve noradrenalin etkisine sahiptir. Beyinde olan sinir hücreleri hormon salgısı yaptığından, bazı psikiyatrik hastalıklar da bu hormonlarda bozukluk nedeni ile oluşur.
