Guatr belirtileri, teşhis ve tedavisi nasıl yapılır: Yazımızda guatr nedir, belirtileri, teşhis ve tedavisi ile ilgili detaylı bilgiler bulacaksınız. Kısaca, guatr hakkında merak ettiklerinizle ilgili her türlü sorunun cevabını bu makalemizde sizlerle paylaşmaya çalıştık.
Guatr nedir?
Guatr, boynun ön bölümünde yer alan tiroid bezinin kanser ya da iltihap haricinde başka bir nedenle büyümesidir.
Tiroid bezi ne işe yarar?
Boynun ön bölümünde bulunan iki parçalı küçük boyutta bir iç salgı bezi olup, salgıladığı hormon sayesinde vücudun çalışma hızını belirlemektedir. Tiroid bezinin ürettiği hormon miktarında düşüş olursa, vücudun çalışma hızı da düşmektedir. Fazla miktarda hormon salgıladığı taktirde de vücut çalışma hızında artış olur.
Guatr ne tür bir hastalıktır?
Guatr, bir tek hastalık olarak düşünülmemelidir. Semptomları ve tedavi şekilleri farklılık gösterebilen bir hastalık grubudur. Tiroid bezi kanserlerini ve iltihaplarını göz önüne almazsak, guatr üç ana grupta ve kendi içinde alt gruplarda incelenebilir.
1- Tiroid bezinin hormonu az salgıladığı durumlar ( Hipotiroidi ): Genellikle endokrinoloji uzmanları ve iç hastalıkları uzmanları tarafından tedavi edilen hastalıktır. Tiroid bezinin salgılamakta olduğu hormonun yetersiz olması, vücut çalışma hızının yavaşlaması, hareketlerin ağırlaşması ve duyguların küntleşmesi yaşanır. Hipotiroidi hastalarına, gerekli olan hormon ilaç olarak verilmekte ve tedavi edilmektedir.
2- Hormon dengesizliği yaşamayan hastalar: Bu durumda üç çeşit guatr hastalığı vardır. İlki diffüz guatr yani tiroid bezinin bir denge içinde tamamen büyümesidir. İkincisi solider tiroid nodülü yani tiroid bezinde tek bir nodül (yumru) olmasıdır. Sonuncusu ise multinodüler yani birçok nodülün (yumru) bulunduğu guatr hastalıklarıdır.
3- Tiroid bezinin fazla hormon salgıladığı durumlar: Bu gruptaki guatr hastalığına zehirli guatr adı da verilmektedir. Fazla tiroid hormonunun olması nedeniyle vücudun çalışma hızı artar. Hastanın ellerinde titremeler ve kalp çarpıntıları görülebilmektedir. Bu grupta da üç tür guatr hastalığı bulunmaktadır. İlki Basedow hastalığı yani tiroid bezinin bütünüyle büyümesi, ikincisi toksik adenom yani fazla hormon salgılayan tek bir nodülün bulunması, sonuncusu ise Plummer hastalığı yani değişik boyutlarda çok sayıda nodülün bulunmasıdır.
Guatr hastalığının belirtileri
Guatr hastalığının türüne bağlı olarak hastaların şikayetlerinde farklılıklar olabilmektedir. Tiroid hormonunun fazla üretildiği zehirli guatr’da hastanın ellerinde titremeler ve terlemeler, sinirlilik hali, kalp çarpıntıları, ishal, iştahlanma, gözlerin yuvalarından fırlaması ve adet düzensizlikleri olabilmektedir. Tiroid bezinin az hormon üretmesi durumunda da hastanın hareketlerinde ve duygularında yavaşlık, ellerin kuruması, saçların kuruması ve dökülme ile adet düzensizlikleri görülebilmektedir. Hormon dengesinde sorun olmayan hastalarda ise yalnızca tiroid bezinde büyüme ve yumru oluşması görülür. Bütün bunların tamamında nodül oluşabilmekte ve tiroid bezi büyüyebilmektedir.
Zehirli guatr, dişi-erkek guatr ve iç-dış guatr nedir?
Normalde tıbbi olarak bu tür sınıflandırma yoktur, ancak hastalara mevcut durumlarını izah edebilmek için kullanılan terimlerdir. İç guatr, tiroid bezinin büyümediği, yalnızca hormon dengesizliği bulunan ve normal muayenesi olan guatr hastalığıdır. Zehirli guatr ise fazla miktarda hormon salgılanan durumu ifade etmektedir. Yapılan cerrahi sonrası tekrardan nükseden guatr hastalığı için de dişi guatr ifadesi kullanılmaktadır.
Guatr’ın iyotla olan ilgisi nedir? İyot alımı hastalığı önler mi?
İyot, tiroid bezinin hormon üretimini sağlayan bir elementtir. İyot elementi eksikliği olan kişilerde guatr oldukça fazla görülmektedir. İyot elementinin vücuttaki eksikliğinin giderilmesi, guatr hastalığının önlenmesi anlamına gelmektedir.
Guatr hastalığı şüphesinde hangi testler yapılmaktadır?
Guatr hastalığının teşhisinde genellikle ultrason yeterli olmaktadır. Ultrason ile kandaki hormon miktarı kontrol edilebilmekte ve tiroid bezinin yapısı görülebilmektedir. Gerekliyse iğne biyopsisi ve sintigrafi gibi testler de yapılabilmektedir.
Guatr hastalıklarının tedavisi nasıl yapılıyor?
Hastalığın tedavisinde;
1- Yetersiz hormon olan hastalara hormon ilacı verilir,
2- Fazla hormon olan hastalara hormon üretimini önleyen ilaç verilir. Hormon düzeyi olması gereken seviyeye indirildiğinde ameliyat ya da radyoaktif iyot uygulanarak tedavi sonlandırılır.
3- Hormon dengesizliğinin bulunmadığı, ancak tiroid bezinde yumruların olması durumunda ameliyat yapılması gerekmektedir.
Bütün guatr hastalıkları ameliyat gerektiriyor mu?
Tiroidin büyüdüğü veya yumruların olduğu hallerde ameliyat bir seçenektir. Her guatr hastalığında ameliyata gerek yoktur. Ameliyata karar verilebilmesi için şu dört neden aranır;
1- Büyüyen guatr dolayısıyla boyunda estetik sorun yaşanması,
2- Büyüyen guatr veya yumruların soluk borusunu ya da yemek borusunu baskılamasından kaynaklanan şikayetler,
3- Büyümüş olan guatrın hastada hormon dengesizliği yaratması,
4- Kanser şüphesi veya tespit edilmesi.
Guatr hastalığında kanser gelişir mi?
Tiroid bezinin kanser harici büyümesi guatr olarak adlandırılmaktadır. Bu büyümelerin kanser mi yoksa değil mi öğrenilebilmesi bir takım tetkiklerden sonra belirlenir. Tüm guatr vakaları değerlendirildiğinde hastaların %15’lik kısmında kanser gelişimi olasılığı bulunmaktadır.
Ameliyat dışında tedavi şekli var mı?
Guatr hastalıklarında ameliyat, hepsi için geçerli bir tedavi yöntemi değildir. Hastalıkların türüne bağlı olarak ilaç tedavisi, radyoaktif iyot tedavisi ve ameliyat yapılmaktadır.
Guatr ameliyatında yapılan nedir?
Guatr hastalıkları farklı farklı olabildiği gibi, yapılan ameliyatlar da değişiklik göstermektedir. Tiroid bezi iki parçalıdır demiştik. Bu parçalardan biri, her ikisi veya her iki parçadan bir miktar ameliyatla çıkarılır. Çıkarılacak olan tiroid bezinin miktarı ve ameliyat türlerinden hangisinin uygulanacağı hastalığın türüne göre farklılık göstermektedir.
Ameliyatın riskleri nelerdir? Ses telleri hasar görür mü?
Bugün artık bu ameliyatlar oldukça başarılı şekilde uygulanmaktadır. Her ameliyatta olabileceği gibi bu ameliyatta da bazı aksilikler olabilir. En başında da ses tellerinin zarar görmesi riskidir. Bu istenmeyen durum ameliyatların ancak %3-5’inde olabilmektedir. Diğer riskler olarak ameliyat bölgesinde kanama ve paratiroid bezlerinin zarar görmesini sayabiliriz.
Ameliyattan ya da ilaç tedavisinden sonra guatr hastalığı tekrarlar mı?
Bu sorunun cevabı evettir. Hormon eksikliğinin ilaçlarla giderilmesinden sonra guatrın tekrarlaması söz konusudur. İlaç tedavisi sırasında nodüller geriler ancak sonrasında yeniden büyüyebilmektedirler. Böyle bir durumda hasta yeniden tedaviye alınmaktadır.
Guatr, ameliyat sonrasında da tekrarlayabilir. Bu durum daha çok fazla sayıda nodül bulunan hastalarda görülmektedir. Buna sebep ameliyat sonrası geride kalan tiroid dokusunda nodülün kalması ve zamanla büyümesi sonucudur. Bundan dolayı, ameliyata karar verilirken guatr hastalığının türüne uygun ameliyatın seçilmesi büyük önem taşımaktadır.
Ameliyat sonrası hastaların kontrolü gerekli midir?
Guatr hastalığının çeşidine bağlı olarak bazı hastalar ömrünün sonuna kadar ilaç kullanmadan yaşayabileceği gibi, bazıları da ilaç kullanmak durumunda kalabilirler. Tüm guatr hastaları tedavilerinden sonra periyodik olarak kontrole gitmelidirler. Bu sayede ortaya çıkabilecek her türlü istenmeyen durum erkenden tedavi edilebilir.
