Radyolojinin en temel ve en eski bölümlerinden biri olan floroskopi (Baryumlu grafi) ; sindirim sistemi, kadın üreme organları, idrar yolları ve vücudumuzun pek çok bölümünün tetkikinde halen kullanılan bir yöntemdir. Yazımızda floroskopi hakkında bazı bilgiler vermeye çalışacağız. İşte, detaylar;
Floroskopi nasıl çekilir?
Floroskopi görüntüleme yönteminde X ışınlarından faydalanılmaktadır. Normal görüntüleme yöntemlerinde görülemeyen yapılar, madde adı verilen ilaçlar kullanılarak boyanmakta ve görünür duruma getirilmektedir.
Bu kontrast maddeler, iyot ve baryum içeren ilaçlardır ve radyolojik maddeler bulundurmaktadır. Bu maddeler hastaya içirilmekte, lavman yapılarak idrar sondası ile ya da enjeksiyonla verilmektedir. Maddenin verilmesinden sonra, doktor tetkik edilen organı ekranda izleyip değişik pozisyonlarda filmlerini çekmektedir.
Floroskopi öncesinde hastaların bütün kıyafetleri, takı veya metal eşyaları çıkartılarak hastane önlüğü giydirilir. Floroskopi çekilmesinden sonra da doktor filmin incelmesini yapar ve incelemenin yapılmasını isteyen doktora rapor halinde sunar.
Floroskopi çekilmesi esnasında radyasyona maruz kalınır mı?
Floroskopi işlemi sırasında hasta çok az bir oranda radyasyona maruz kalabilmektedir. Ancak, tanılamada sağladığı avantajlar düşünüldüğünde maruz kalınan radyasyon çok önemli değildir. Floroskopi görüntüleme yöntemini uygulayan teknisyen ve doktorlar, her gün radyasyona maruz kalmamak için, ya kurşun önlük giymektedirler ya da koruyucu bir bölmenin arkasında çalışmaktadırlar.
Floroskopi ile hangi organlar incelenmektedir?
Floroskopi çekilerek üst sindirim sistemine dahil olan mide, yemek borusu, ince bağırsaklar, onikiparmak bağırsağı, idrar yolları, kadın üreme organı ile kalın bağırsak gibi organlar incelenmektedir.
Üst sindirim sisteminde floroskopi hazırlığı:
Üst sindirim sistemi floroskopi görüntülenmesinde, hastaya gaz yapma özelliği bulunan tablet ve baryumlu kontrast madde içirilmekte, organların iç yüzeylerinin görünür duruma gelmesi sağlanmaktadır. İnceleme öncesinde bir takım hazırlıklar gerekmektedir.
- Üst sindirim sistemi floroskopi hazırlığı: Hastanın işlemden en az 8 saat öncesinden yemek yemeyi bırakması, sigara ve su içilmemesi gerekmektedir. Eğer hastanın alması gereken ilaçları varsa, çok az miktarda suyla almaları sağlanmalıdır.
- Üst sindirim sistemi ve floroskopi uygulaması: Tetkik öncesinde, hastanın mide hareketlerinin azaltılması amacıyla damardan ilaç enjekte edilir. Sonrasında da hastaya gaz yapan tablet verilir ve midenin şişmesi sağlanarak daha iyi görüntülenmesi sağlanır. Sonrasında hastaya içeriğinde baryum bulunan kontrast madde içirilmektedir. Bu maddenin yemek borusunda ve midedeki ilerlemesi ekranda izlenir ve farklı pozisyonlarda filmleri çekilir. Görüntüleme işlemi yaklaşık olarak 30 dakika kadar sürmektedir ve hastaya herhangi bir problem yaratmaz.
İnce bağırsak için floroskopi hazırlığı:
Bu işlem öncesi hastaya kontrast madde içirilir ve bazen de hastaya yutturulan bir tüp vasıtasıyla hava verilerek inceleme yapılır. Tetkikten önce bazı hazırlıkların yapılması gerekir.
- İnce bağırsak floroskopi hazırlığı: Uygulamadan 2 gün öncesinden hastanın sulu gıdalarla beslenmesi gerekir. Tetkik öncesinde minimum 12 saatlik bir açlığın olması ve bağırsakların temizlenmesi için müshil kullandırılır.
- İnce bağırsak floroskopi uygulaması: Hastaya ilk önce baryumlu kontrast madde içirilir ve ince bağırsakta gerçekleştirdiği ilerleyişi doktor tarafından izlenir. İçirilen kontrast madde kalın bağısaklara kadar gider ve bu sırada değişik pozisyonlarda filmleri çekilir.
Detaylı bir tetkik gerektiğinde hastaya burun yolundan ince bir tüp yutturulmakta ve onikiparmak bağısağına yerleştirilmektedir. Tüpten hava yoluyla kontrast madde verilmektedir. Uygulamanın süresi kontrast maddenin kalın bağırsağa ulaşma süresine bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir.
Kalın bağırsak için floroskopi hazırlığı:
Lavman opak, baryumlu kolon grafisi ya da çift kontrastlı kolon grafisi şeklinde isimlendirilmektedir. Makat yolundan hava ve baryumlu kontrast madde verilip incelenmesidir. Tetkik öncesinde hastanın 3 günlük bir hazırlık süresi vardır.
- Kalın bağırsak floroskopi hazırlığı: Uygulamadan üç gün önceden başlayıp, hastanın gaz yapan ve katı gıdaları tüketmemesi gerekmektedir. Ayrıca uygulamanın öncesindeki akşam yemek yenmemesi de gerekir. Floroskopi öncesi, kalın bağırsakların temizlenmesini sağlamak amacıyla hastaya müshil verilir ve lavman yapılır. Eğer tam bir temizleme sağlanamazsa floroskopi çekimi yapılamaz. Çünkü bağırsak duvarında kalan dışkı artıkları, gerçekleştirilecek tetkikin yanıltıcı olmasına ve yetersiz kalmasına yol açmaktadır.
- Kalın bağırsak floroskopi uygulaması: Hastanın makat bölgesine yerleştirilen tüp veya sonda vasıtasıyla, ilk önce kontrast madde sonra da hava verilir. Hastanın kendi etrafında dönmesi sağlanarak, ilaç ve havanın daha iyi karışması ve bağırsak duvarını sıvamasına çalışılır. Sonrasında doktor ekrandan takibini yapar ve farklı pozisyonlarda filmler çekilir. Hastaların bazısında ilaç ve hava nedeniyle karın ağrısı veya tuvalete çıkma ihtiyacı görülebilmektedir. Ancak hastaların verilen ilaç ve havayı yaklaşık 15 dakika kadar yani çekim bitimine dek tutmaları gerekmektedir. Floroskopi çekim işlemi tamamlandıktan sonra hastadaki sonda çekilir ve hastanın tuvalete gitmesine izin verilir.
İdrar yolları ve mesane için floroskopi hazırlığı:
- İdrar yolları floroskopi hazırlığı: Sonda vasıtasıyla mesaneye kontrast madde verilerek, idrar yapma sırasında idrar yollarının görüntülenmesidir. Buna miksiyon sistografisi adı da verilmektedir. İşlemden önce, idrar yollarına herhangi bir enfeksiyonun böbreklere taşınmaması amacıyla idrar kültürü uygulanmaktadır. Gerçekleştirilen idrar kültüründe mikrobik bir üreme tespit edilirse, bu enfeksiyonun tedavisinden sonra floroskopi işlemi gerçekleştirilir.
- İdrar yolları floroskopi uygulaması: Hastanın mesanesine sonda takılmakta ve buradan kontrast madde verilerek mesanenin dolması sağlanıp floroskopi çekimi gerçekleştirilir. Floroskopi görüntülemesi yapıldıktan sonra da mesaneye takılan sonda alınır. Sonrasında hasta idrarını yapmaya başlar ve bu esnada mesaneden üst idrar yollarına herhangi bir kaçışın olup olmadığına bakılıp değişik filmleri çekilir. Hasta, uygulama esnasında sıkışma hissinden başka herhangi bir sıkıntı duymaz ve uygulama yaklaşık 15 dakika kadar sürmektedir.
Kadın üreme organları için floroskopi hazırlığı:
- Kadın üreme organları floroskopi hazırlığı: Rahmin ve tüplerin, kontrast maddenin rahim içine verilmesiyle yapılan incelemedir. Bu yönteme histerosalpingografi adı verilmektedir. Uygulama son adet başlangıcından 7-10 gün sonra gerçekleştirilir. Floroskopi öncesi hastaya ağrı kesici tablet verilmektedir ve başkaca bir hazırlık yapmaya gerek yoktur.
- Kadın üreme organları floroskopi uygulaması: İlk önce hastanın rahmine ince bir tüp yerleştirilmektedir. Bu tüpten iyotlu kontrast madde verilir ve karın boşluğuna yaptığı geçiş takip edilir. Bu geçiş sırasında doktor değişik floroskopi görüntülemeleri yaparak filmlerini çeker. Uygulama yaklaşık 10 dakika kadar sürmektedir ve sonrasında hastada hafif bir ağrı ve vajinal akıntı yaşanabilmektedir. Hastanın ağrısı şiddetlenirse ağrı kesici alınabilir.
