Dünyada en fazla görülen kanserler arasında bulunan Akciğer Kanseri, erken teşhis edildiğinde tedavisi yapılabilen bir hastalıktır. Akciğer kanserinin bilinen en büyük sebebi sigara içmek olsa da, hayatı boyunca sigara içmeyen insanlarda da ortaya çıkabilmektedir.
Akciğer kanseri nedir?
Akciğerlerimiz belki de vücudumuzun en önemli organlarındandır. Akciğerlerimiz kirli kanın temizlenmesi, kan ile dokulara oksijen sağlanması gibi çok önemli fonksiyonlara yerine getirir. Bazen akciğerlerde kontrolsüz çoğalan hücreler, akciğer kanserine neden olmaktadır. Bu kanser hücreleri, akciğerlerin dışında da çoğalabilmektedir. Akciğer kanseri, küçük hücreli ve küçük hücreli olmayan akciğer kanseri olmak üzere ikiye ayrılır.
Küçük hücreli olmayan akciğer kanseri:
Kendi içinde pek çok türü olan bir akciğer kanseri türüdür. Bunlar;
Skuamoz hücreli; balıksırtı şeklinde ince hücrelerden kaynaklı olmaktadır.
Adenokarsinom; salgı yapan hücrelerden oluşmaktadır.
Büyük hücreli karsinom; mikroskopla bakıldığında büyük hücrelerden oluşmaktadır.
Adenoskuamoz karsinom; düzleşmiş hücrelerden oluşandır.
Pleomorfik, sarkomatöz karsinom; kanser hücrelerinin farklı türlerinden oluşan kanserdir.
Karsinoid tümör; yavaş büyüyen ve hormon salgılayan hücrelerle oluşan kanserdir.
Küçük hücreli akciğer kanseri:
Sıklıkla sigara içen hastalarda ortaya çıkan kanser türüdür. Lenf sistemi ve kan yoluyla vücuda yayılmaktadır. Tüm akciğer kanseri vakalarının, yaklaşık %15 kadarı küçük hücreli akciğer kanseridir.
Akciğer kanseri belirtileri nelerdir?
Akciğer kanserinin farklılık gösteren bazı belirtileri vardır. Bazen, akciğerlerin üst kısmına yerleşen kanser, kolda ve omuzda ağrılara neden olabilir. Ses kısklığı ve göz kapağı düşüklüğü oluşabilir.
Sürekli oluşan nefes darlığı, hırıltılı soluk alıp verme,
Geçmeyen ve sürekli artan öksürükler, kanlı balgam,
İştah kaybı ve zayıflama, göğüste ağrılar, ses kısıklığı ve yutma güçlüğü akciğer kanserinin başlıca belirtileridir.
Akciğer kanserinde, inatçı öksürük en sık rastlanan durumdur. Öksürükle gelen kanlı balgam, akciğer hastalarının neredeyse %25’inde oluşan bir durumdur. Baş ve kemik ağrıları, yorgunluk ve halsizlik de vardır.
Akciğer kanseri, bazen çok belirti vermeden ortaya çıkmaktadır. Pek çok hasta, başka bir hastalık nedeni ile akciğer röntgeni çektirdiğinde akciğer kanseri teşhisi yapılır. Akciğer kanseri, erken tanı yapıldığında tedavisi çok kolaylıkla yapılabilen bir hastalıktır.
Akciğer kanseri neden olur?
Akciğer kanseri en fazla sigara içenlerde ortaya çıkmaktadır. Fakat, sigara içmeyen kişilerde de görülebilmektedir. Sigara içilen ortamlarda bulunmak, kanserin çok fazla artmasına neden olmaktadır. 10 yıl kadar sigara içmemek, akciğer kanseri riskini yaklaşık olarak %50 oranında azaltmaktadır. Sigara dışında, genetik, asbest, radon gazı ve hava kirliliği akciğer kanserinin diğer önemli nedenleridir. Verem olmak ve radyoterapi almak akciğer kanseri riskini arttırır.
Akciğer kanserinde sigarayı bırakmak ve sigara içilen ortamlarda olmamak, kanserden korunmanın başlıca yoludur. Son yıllarda akciğer kanseri için yapılan çeşitli kampanyalar, sigara içilmesini engellemiş ve akciğer kanserinde düşmelere neden olabilmiştir. Asbest maddesinin, bulunduğunuz yerleşim alanında olup olmadığı kesinlikle incelenmelidir. Asbest maddesinden kesinlikle uzak durmak gereklidir.
Akciğer kanseri en fazla erkeklerde görülmektedir. Çünkü, erkeklerde sigara çok daha fazla içilmektedir. Akciğer kanserinde 55 yaş üzerinde olmak önemli bir risktir. Ayrıca sigaraya başlama yaşı ve çeşitli kanser yapan kimyasallara maruz kalma kanserin oluşmasında önemlidir. Her yıl, dünyada 1.3 milyon kişi akciğer kanseri nedeniyle hayatını kaybetmektedir.
Akciğer kanseri tanısı nasıl koyulur?
Akciğer kanseri tanısı için, kesinlikle röntgende gözüken bir kitle olması gereklidir. Fakat bazen hastalara, ailede birinci derecede yakında kanser varlığı sorulur, hastanın sigara içip içmediği, mesleki olarak bir kimyasala maruz kalıp kalmadığına göre çeşitli tetkikler uygulanır. Akciğer kanseri tanısı için, ilk öncelik alınan balgamın mikroskop altında incelenmesi yani balgam sitolojisi uygulanır. Akciğer kanseri tanısı koyulması için, uygulanabilecek olan en kolay ve yararlı test budur. Bu test ile kanserin türü, yayılma durumu ve kanserin aşaması ortaya çıkmaktadır. Bilgisayarlı tomografi, iğne ile yapılan biyopsiler ayrıca yardımcı olan tetkiklerdir.
Akciğer kanserinde erken tanı çok önemlidir. Akciğerden lenflere ve başka organlara yayılmadan yakalanan kanser rahatlıkla tedavi edilebilir. Erken dönemde lenf düğümlerine sıçramayan kanser, 5 yıl kadar hastayı sağlıklı tutmaktadır.
Akciğer kanserinde görüntüleme hangi tetkikler ile yapılır?
Akciğer grafisi; hastalığın tanısı için iki yönlü akciğer grafisi çekilir. Bu görüntüleme yöntemi ile akciğerlerde meydana gelen hasar da yakından takip edilebilir.
Bilgisayarlı tomografi (BT); kanserli tümörün boyutu, şekli ve bulunduğu noktayı belirleyen testtir. Kanserin yayılması kaynaklı oluşan ve büyüyen lenf damarları bu test ile ortaya çıkmaktadır. Erken evre kanserde karaciğer, böbrek üstü bezleri, beyin ve akciğer kanserinin yayıldığı diğer organların da durumunu gösterir.
Manyetik rezonans görüntüleme (MRI); akciğerleri kesitlere ayırarak inceleme yapmayı sağlamaktadır.
Pozitron emisyon tomografisi (PET); kanser hastalarında, kanserin yayılıp yayılmadığını anlamak için, akciğer kanserinin evresini anlamak için uygulanan testtir.
Kemik sintigrafisi ; damar yolu ile hastaya radyoaktif madde verilir ve kanserin kemiklere yayılıp yayılmadığı ortaya çıkar. Küçük hücreli olmayan kanserde ve akciğer kanserinin kemiklere yayıldığı düşünüldüğünde kesinlikle uygulanması gereken bir testtir.
Akciğer kanserinde biyopsi
Akciğer kanserinin türünü ve akciğer kanseri için uygulanan testtir. Biyopsi denilen yöntemle dokudan bir parça alınır. Doku örneği mikroskop altında incelenir. Bu uygulama ile kanser hiçbir şekilde atlama ve yayılma yapmamaktadır. Tamamen güvenli bir işlemdir.
Bronkoskopi; bronşlara ve soluk borusuna ağızdan sokulan bir tüp yardımıyla bakılır ve parça alınır.
İğne aspirasyonu; göğüs duvarından ince bir iğneyle girerek doku alma işlemidir.
Torasentez; akciğerleri saran sıvıdan örnek alınması işlemidir.
Torakotomi; cerrahi olarak göğüs kafesi açılır ve işlem yapılır. Tüm biyopsiler başarısız olduğunda uygulanır.
Balgam sitolojisi; derin öksürükle çıkan balgamın, mikroskopta incelenmesi işlemidir.
Akciğer kanseri evreleri nelerdir?
Akciğer kanseri 4 evredir. Akciğerin içindeyse 1.evre, en yakın lenf bezlerine atlamışsa 2. evre, her iki akciğere ve akciğer zarına yayıldıysa 3. evre, kemik, karaciğer ve böbrek üstü bezlere atlamışsa 4. evre akciğer kanseri olarak isimlendirilir. Akciğer kanseri, sadece 1. evrede yakalanırsa tedavisi mümkündür. Bu durumda, hastanın tümörlü hücreleri temizlenir ve koruyucu tedavi uygulanır.
Küçük hücreli olmayan akciğer kanseri evreleri:
Kanser 5 cm ve daha küçükse 1. evre , lenf bezlerine yayılmış fakat 5 cm’den büyük, 7 cm’den daha küçük ve lenf bezlerinin yakınındaysa 2. evre, akciğer arasında olan lenf düğümlerine, kalp, nefes borusu ve akciğer loblarına yayıldıysa, lenf düğümlerine, göğsün orta kısmında olan lenf düğümlerine yayıldıysa 3. evre, her iki akciğer, akciğerleri çevreleyen sıvıda, karaciğer, beyin ve kemiklerde kanser yayıldıysa 4. evre kanser olarak isimlendirilir.
Genelde 1 ve 2.evrede hastaya hemen cerrahi uygulama yapılır. 4.evrede olan hastalara, radyoterapi veya kemoterapi eş zamanlı uygulanabilir. Özetle; hastalığın şekline ve aşamasına göre bir tedavi planı yapılır.
Akciğer kanserinde tedavi nasıl uygulanır?
Akciğer kanserinde tedavi hastalığın aşaması, hastanın yaşı ve metabolik durumu gibi nedenlere göre planlanmaktadır. Genelde kişiye özel tedaviler uygulanmaktadır. Akciğer kanseri ameliyatı sonrası hasta, kemoterapi veya radyoterapi ya da her ikisi ile birlikte tedavi yapılabilir.
Akciğer kanserinde cerrahi:
Cerrahi uygulama, kanserli tümörün akciğerin hangi bölgesinde olduğu ile ayarlanır. Akciğerlerden tümör alınabilir veya cerrahi olarak bir lob, sağ ya da sol akciğer alınabilir. Bazı tümörlere erişebilirlik olmaması, büyüklüğü veya hastanın genel sağlık durumu nedeni ile ameliyat imkansız olabilir.
Akciğer kanserinde kemoterapi:
Kanserli olan hücrelerin ilaçlarla yok edilmesi işlemidir. Genelde 2 ilaç ile uygulanır. Kür şeklinde verilen bu ilaçlar, 21-28 günde 1 defa tekrarlanarak uygulanır. Damardan sıvı ya da hap şeklinde alınabilir. Bazen hasta yatarak, bazen de ayakta kemoterapi alabilir. Bu tamamen hastanın durumu ile alakalıdır. Kemoterapi sonrası hastalar kontrol edilir ve kan sayımı yapılır.
Hastaların ameliyat sonrası kemoterapi alıp almayacağı, kaç kür alacağı tümörün yapısı ile alakalıdır. Hastanın yaşı ve genel sağlık durumu diğer etkili durumlardır. Kanserin çok fazla yayıldığı durumlarda veya hastanın sürekli yattığı durumlarda, hastaya kemoterapi verilmeyebilir. Genelde hastaların ameliyat olmasından sonra, 3 hafta içinde hastalara kemoterapi uygulaması başlamalıdır.
Akıllı ilaçlar ve akıllı molekül tedavisi:
Ağızdan hap şeklinde alınan bu ilaçlar, küçük hücreli olmayan ve yassı hücreli olmayan kanserlerde kullanılır. İlk basamakta uygulanmaktadır. Sadece beş hastadan biri bu tedaviden yararlanabilmektedir.
Akciğer kanserinde radyoterapi:
Kanser hücresini öldürmek için, yüksek enerjili ışınlar kullanılmaktadır. Sınırlı alanlara uygulanır. Bir tümöre uygulanan cerrahi sonrası ya da öncesi tümörü küçültmek amaçlı uygulama yapılır. Kanserin yayılmış, fakat uzak bölgeye atlamama durumu olduğunda, rahatlıkla radyoterapi hatta kemoterapi ile birlikte uygulanabilir. Kanserin ilerlediği hastalarda, nefes almada zorluk ve ağrının artması nedeniyle uygulanan radyoterapi, hastayı rahatlatmak amaçlı uygulanabilir.
Akciğer kanserinde aşı tedavisi:
Kanser hastalığında immünoterapi çok önemlidir. İmmünoterapi, bağışıklık sisteminin kuvvetlendirilmesidir. Akciğer kanseri olan hastalarda, immünoterapi sağlayan akciğer kanseri aşısı kullanılabiliyor. Dördüncü evre kanser hastaları bile bu aşıyı olabilir. Kanser aşısı olabilmek için, öncelikle belirli testler yapılır. Testler sonucunda, aşıya uygunluk varsa hasta aşıyı alır. Aşı, bağırsaklarda ve tiroid bezinde geçici inflamasyona neden olabilir. 4. evrede olan hastalarda yaşam süresini arttıran aşı, ülkemizde de çok ender olarak uygulanır.
Küba’daki akciğer kanseri aşısı ve Amerika’da olan aşı:
Bu iki ülkede olan aşılar birbirinden çok farklıdır. Küba’da olan aşı hakkında hiçbir bilgimiz ve araştırmamız yoktur. Sadece hastalar üzerinde deneysel olarak kullanıldığı bilinen aşı da immünoterapi aşısıdır. Küba’da olan aşı, yaklaşık yaşam süresini 2 ay arttırıyor, Avrupa’da, Amerika’da olan aşı ise, yaşam süresini en az 6 ay uzatmaktadır.
Akciğer kanseri aşısı 1. evrede uygulanabilir mi?
Bu konuda pek çok bilimsel çalışma yapılmaktadır. Fakat aşının yan etkilerinin fazla olması nedeni ile 1.evrede kullanmanın zor olduğu düşünülmektedir. 3. evre kanserli hastalarda aşı uygulaması düşünülüyor.
Akciğer kanserinden korunma yolları nelerdir?
Akciğer kanserine neden olan pek çok faktör bulunmaktadır. Bütün bu nedenlerin çoğunluğu sigara ve tütün kullanımı ile alakalıdır. Akciğer kanseri bulaşıcı değildir. Sadece akciğer kanseri riskini arttıran bazı nedenlerden uzak durmak çok önemlidir.
Sigara içmek, akciğer kanserinin başlıca nedenlerindendir. Tütünün içinde olan bazı maddeler ve kimyasallar, akciğer hücrelerine zarar vermektedir. Hangi yaşta sigaraya başladığı, ne kadar süre sigara içtiği, günde kaç sigara içtiği ve sigara dumanını ne kadar içine çektiği hastalığın başlamasına neden olan faktörlerdir.
Puro ve pipo içmek, akciğer kanserinin oluşmasını 2 katı kadar arttırır. Kişinin hangi yaşta başladığı, günde kaç adet içtiği ve içine ne kadar derin duman çektiği hastalık açısından önemlidir. Pasif içici olanlarda akciğer kanseri riski artmaktadır.
Yalıtım maddesi olarak kullanılan ve fiber madde olarak bulunan asbest, en önemli akciğer kanseri nedenidir. Bu madde, havada dolaşır ve kıyafetlere yapışır. Bu parçacıklar solunduğunda, akciğerlerde zarar yaratır ve akciğer kanseri riskini 4 kat arttırır. Gemi inşası, asbest madeni çalışanları, yalıtım işi yapanlar, fren tamiri yapanlarda bu risk çok hızlı artmaktadır. Bu nedenle, asbest kullanımında bilgili olmak çok önemlidir.
Hava kirliliği, akciğer kanserine neden olur. Bu nedenle, havası temiz ve bol oksijenli bölgelerde yaşamak akciğer kanseri riskini düşürür. Ayrıca, bazı verem gibi hastalıklar akciğer kanseri riskini arttırır. Hayatında bir defa akciğer kanseri geçirdiyseniz, ikinci defa akciğer kanseri olma riski 2 kat çok daha fazladır. Bu nedenle, düzenli kontrol olmak çok önemlidir.
Akciğer Nasıl Temizlenir? Akciğeri Hızlı Temizleyen Besinler
Kaynak: Bu yazı, memorial.com.tr/saglik-rehberleri/akciger-kanseri/#quicklink20 kaynak alınarak özgün olarak oluşturulmuştur.
